Salm 5
Huhphenhnak Caah Thlacamnak
1 Maw BAWIPA, ka bia hi ka ngaih piak
hna law
ka aihramnak hi ka theihpiak
tuah hna.
2 Ka Siangpahrang le ka Pathian,
ka thlacamnak hi ka ngaih piak
tuah.
BAWIPA nangmah sinah thla
ka cam lai;
3 Zinglei ah ka aw kha na ka theihpiak:
nichuak ka te ah na sinah thla
ka cam tawn i
na ka lehnak kha ka hngah tawn.
4 Nang cu ṭhat lonak tuahnak ah
aa lawmmi Pathian na si lo i
na hmaika ah ṭhat lonak umter kha
na duh lo.
5 Miporhlaw cu na ing kho hna lo i
miṭhalo cu na huat hna.
6 Lihchim mi cu na hrawh dih hna i
mipuarhrang le mihlenhmang cu
na nautat hna.
7 Sihmanhsehlaw kei cu na dawtnak
a nganmi thawngin
na inn chungah ka ra lut kho;
a thiangmi na biakinn chungah
nangmah kan bia kho i
na hmai ah ka kun kho.
8 BAWIPA, ral tampi ka ngei,
na duhnak tuah awkah ka hruai law
na lam cu ka zulh khawh nakhnga
ka hmai ah na lam cu pheiter ko.
9 Ka ral nih an chimmi bia cu
zeitikhmanh ah zumh khawhmi
bia an si lo,
zeicahtiah annih cu mi hrawh
lawnglawng kha an duh;
an kaa cu chilh lomi thlaan bantuk
a si i
an bia cu hlennak bia le nal bia
lawnglawng an si.
10 Maw Pathian, annih cu sual phaw hna
law dantat hna,
an i timhmi thil ṭhalo cu
tlinter hlah.
An sualnak a tam ca le nangmah
an in doh caah
annih cu na hmaika in ṭhawl hna.
11 Nangmah ah himnak a hmumi cu
an i lawm lai i
lawmhnak in hla an sa zungzal lai.
Nangmah an dawmi cu
na huhphenh hna,
nangmah thawngin lawmhnak
taktak an hmu.
12 BAWIPA, na nawl a ngaimi cu
thluachuah na pek hna,
Na zaangfahnak nih phaw bantukin
a huhphenh hna.
Hi Salm cu a tlangpi in pumpak zunngaihnak asiloah ṭahnak hla a si. Pathian bochannak hla bia (caang 1-3; 8-12) tete zong kan hmuh pin ah mibu ningpi in ṭahnak hla (cang 11 -12) an si.[1] Bawipa cungah zumh awktlak a simi thlacamnak a si i zinglei raithawi caan i chimmi an si. Hi pumhnak i an raithawinak kong cu Exodus 29:39-40; Leviticus 6:12-13, le Number 28:4-7 ah kan rel khawh hna. A ral hna hi Gentile mi si loin amah phunhawi Israel mi an si. A lung hi a ral hna kong ruahnak nih a ciah tuk ko nain Pathian dawtnak a tehmi nih a thilrit a zaanter. Babilon sal taan hnu i ṭialmi Salm si dawh bik a si.[2]
Caang khatnak: Hi caang hi ṭahnak hla (lament) a si i a ngaingai ti ahcun herhnak nganpi langhternak a si i Salm caṭialtu nih Pathian bochannak in thla a camnak a si. Chunglei herhnak taktak in hun halmi aw phun a si. Ngakchia an ṭah tik i an iik mi awphun khi a si i namchih tukmi pa nih a herhtuknak Pathian sin i a langhtermi thlacamnak a si.[3] Hika i ka aihramnak a timi hi mirang holh ah cun meditation ti in a um i thukpi in ruah tinak a si. Asinain Moffaṭ nih cun ‘thinlung hrumainak aw,’ a si a ti. Mah sining hun i zoh i i tlaknak pakhat hmanh ka ngei lo ti hun i hngalh i Pathian sin ah thinlung chung tein vuivainak zeihmanh ngei lo in Pathian biak phun kha a si.[4]
Caang hnihnak: Ka Siangpahrang le ka Pathian a ti tik ahhin Pathian cu nawlngeihnak a zik a ngeitu a si i a ka khamh khawh lai ti kha a zumh. Cu lawng hmanh si lo in Pathian cu a fale he naihte in a ummi a si caah ‘ka Pathian’ tiah kan auh khawh i cucu ‘ka Pa, Abba’ ti he hin an sining aa khatmi a si [5] (cf. Slm 44:4; 68:24; 74:12; 84:3). Pathian thangṭhatnak le amah upat peknak (Isa. 6:5) a si i Pathian nih a donghnak biakhiahnak a ngeih lainak hi a chim duhmi a si kho ve (cf. 2 Sam. 14:1ff; 15:2 ff).[6]
Caang thumnak: Zing thar an chuah fatin, a thlacamnak cu Pathian nih a ka leh colh ko lai tiah ruahchannak a ngei. Hika i 'zingka' a timi hi hmanthlak bia in chim ahcun Pathian dawtnak tharchuahnak a si (cf. Ṭahnak Hla 3:23). Muihnak in ceunak ah a hun i thlen tik ah ruahchannak tharchuahnak a si.[7] Ka hngah tawn tiah hi caang i a chimmi hi a biafang sullam taktak cu cuanh asiloah ven tinak a si i bialehnak hngah sawsawh men nakin a sullam a thuk deuh (cf. Mikah 7:7); zeidah aa ruahchan ti ah cun Pathian phuannak asiloah Pathian uknak kha a si.[8]
Caang linak: Pathian biakinn thiang chung i luh tikah cun ṭhat lonak lungthin ngeih awk a si lo zia kha hi caang ahhin kan hmuh khawh. Pathian mileng dirhmun in a biakinn thiang ah ṭhatlonak a tuahmi cu an lut kho lai lo (cf. Slm 15; 24:3ff).[9] Ṭhatlonak (evil) a timi hi Vulgate lehmi ahcun miṭhalo ti in a leh,[10] i Salm caṭialtu nih fianter a duhmi cu Pathian nih cun zeibantuk ṭhatlonak paoh hi a huat (cf. Mal. 3:5) i cu bantuk mi hna cu a hmaika umnak nawl pek a duh hna lo ti hi a si.[11] Aa lawmmi na si lo, tiah a hun hmannak zawn i a chim duhmi cu thil ṭhalo tuahnak ahhin lawmhnak hmuh khawh a si lo tinak a si.[12]
Caang nganak: Miporhlaw tiah hika i a hmanmi biafang (boastful) hi a Hebru holh ahcun Pathian thangṭhatnak biafang hmanmi he aa khat, asinain a sullam a hun i dan tuknak cu Salm nih aa hmaithlakmi cu Pathian thangṭhatnak a si lio ah mah pumpak thangṭhatnak kawl kha cu porhlawtnak menmen, minung nih thangṭhatnak mah duh paoh in a chakmerh kha a si; cucu Pathian nih a ing kho hna lo.[13] Hika i miṭhalo a timi hi sualnak a tuahmi hna tinak a si. Ramdangmi ral zong an si kho i naingnganzi lei dohtu zong an si kho; lih bia a puhtu hna zong an si kho i thih awktlak sualnak a tuahmi lainawng bantuk hna zong an si kho. Mowinckel nih cun mitleh a thiam i doih le eih an hmannak in Salm caṭialtu a domi hna an si a ti.[14]
Caang ruknak: Hika i lihchimmi a timi hi lainawngmi sinak he samfa ngawte lawng an i dannak a um. Ṭihnung ngaingaimi an si. Mipuarhrang a timi hi thi-a-haal-mi ti zong in lung pem khawh a si. Hi bantuk milihchim, mipuarhrang, le rawi hmangmi hna an sining cu porhlawtnak in aa semmi a si a ti.[15] Amah ta le ka ta a si ti a thleidang khomi an si ti lo i dinnak kha ningcang lo in a hmangmi an si caah minung man ngeihnak le nunnak zong kha zei ah an rel kho ti lo. Cu bantuk sualnak i, i nuamhnak cu Bawipa nih a fih i a nautatmi a si.[16]
Caang sarihnak: Miṭhalo mi hna bantuk si lo in a nih cu a ngan tukmi Pathian dawtnak thawngin a inn ah luhnak caan ṭha a hmu i a thiangmi upat ṭihzahnak he a thiangmi a biakinn ah Pathian cu a biak khawh.[17] Pathian he a fekmi pehtlaihnak an ngeih khawh naklai ruahchannak a ngeimi cu amah pumpak dinnak ruang ah si lo in Pathian dawtnak le velngeih zaangfahnak thawngin a si. Ṭhatlonak in a khatmi vawlei ah hin Pathian dawtnak cu aa hnangam pimi a hung si. Cuticun Pathian upatnak taktak in a kun i Pathian cu a biak.[18]
Caang riatnak: Hika i ka ral hna a timi hi cang li le caang ruknak siseh, caang kuanak le caang hranak i a chimmi dohtu hna, miṭhalo hna kha a nolh duhmi a si i a holh umtuning an hun kherhlai taktak tik ah a sullam cu 'a ka ngiathlaitu hna' tinak a si (Slm 27:11; 54:5; 56:2; 59:10; le 92:11). Cucaah Salm caṭialtu nih toidornak lungthin he Pathian cu lam ka hruai (23:3) tiah a nawl.[19] 'Na lam cu pheiter ko' tiah a ti tik ahhin David nih Pathian duhnak cu fiang tein a hngalh khawh nakhnga caah a nawlnak thlacamnak a si.[20]
Caang kuanak: Naal bia lawnglawng a ti tikah hmurka naal ngai in chimmi khi a si, hawikom an i lawhter, titer an thiam ngaingai; asinain an bia cu bochan awktlak le zumh awktlak an si kho lo. Salm caṭialtu a rawhralnak ding ahcun hi bantuk mi hna cu an thinlung a thukbik hmun in an hun ruahmi cu chilh lomi thlan bantuk a si i ṭhatlonak ca i ṭih a nung ngaingaimi hnahchuahnak nganpi a si.[21] Biachiakha vialte an hmanmi hi midang rawhralnak lawng te an si i aa hungmi thlaan bantuk a si. An naalnak nih rawhnak, huatnak le thihnak thlaici a tuh.[22]
Caang hranak: Sual phaw hna tiah a ti tikah hin an sualnak he aa tlakning in biaceih hna tinak a si. Miṭhalo nih thil ningcanglo in an tuahmi hi hrawk dih hna tiah Bawipa cu a nawl. Dinlonak le zumh awktlakmi si lonak thlaici an tuhmi cu miṭhalo hna caah vanchiatnak an zun ve ding kha a si.[23] 'Na hmaika in ṭhawl hna' a ti tikah hin nunnak le thluachuahnak hrampi in ṭhawl hna tinak a si (Gen. 3:23).[24]
Caang hleikhatnak: Hika ahhin siangpahrang ṭuanvo zeidah a si ti kha kan hun hngalh ṭhan i a mi hna kha a ven hna i himnak a pek hna, cucu Salm caṭialtu nih hi caang chungah Pathian a nawlnak bia an si. Ruahchannak in aa hngahhlangmi cu lawmhnak, thluachuahnak le mithmai ṭha hmuhnak hna kha an si i cucu 'an i lawm lai' timi biafang in a hun hman.[25] Amah chung ah himnak an hmuhnak cu Pathian nih vawlei ah a dinnak le thleidannak ngei lo in bia a ceihnak a tuah caah hin a si i Pathian khuaruahhar khamhnak le teinak ah an i lawm. Cucaah amah cu lunglawmh hlasaknak in an thangṭhat.[26]
Caang hleihnihnak: Pathian nih miding mi cu daihnak he thluachuah a pek i phaw bantukin a humzual, a zohkhenh. A pumpaluk kha cu phaw nih cun a khuh khawh dih. Cuticun Pathian nih midingmi cu mithmai ṭhatnak luchin a chinh (Slm 103:4).[27] Tyndale nih cun dornak le phaw (refuge and shield) tiah caang hleikhatnak le hleihnihnak i a chimmi hi an i khat a ti, ral nih an hun doh tik ah Pathian chungah himnak an hmuhnak a sinak kha a langhter. Phaw bantukin a ka tuam dih tiah a hun chimmi zong hi Bawipa nih ka sining vialte, ka sum a ka tah dih cikcek ti zong in lung fian khawh a si.[28]
[1] Barker, 798. Unger nih cun ral hna kut in himnak caah thlacamnak a si a ti, p. 753.
[2] Oesterley, 132. Nehiloth caah tiah aa ṭialmi belte hi a sullam fian khawh taktaknak a um lo.
[3] Barker, 798.
[4] IB, 35-36.
[5] Barker, 798. Unger nih cun a ra laimi Messiah kong kha a chim duhmi a si i David ciruang in cu Pennak cu dirh a si te lainak a si ti kha a dirpi ve (cf. Slm. 110:1-3; 2 Sam. 7:8-17), p. 753.
[6] Weiser, 125.
[7] Barker, 798. Zingka te in thla a cammi nih cun chun nitlak an caan vialte kha Pathian sin ah an ap a si (Slm 88:13) tiah CBC nih cun a hun fianter chap, 354.
[8] NIBC, 560.
[9] Weiser, 125.
[10] NIBC, 560.
[11] Barker, 798.
[12] CBC, 354.
[13] Ibid.
[14] NIBC, 560.
[15] IB, 37.
[16] Barker, 799.
[17] Oesterley, 134.
[18] Barker, 799.
[19] NIB, 701.
[20] CBC, 354. An lam a phei ti tikah dawnkhantu vialte le tukforhnak vialte teipi tinak zong a si. NASB Study Bible, 745.
[21] Weiser, 127.
[22] Barker, 799. Fak a hmang tukmi lei hi kan i ralrin awk a si a ti (Salm 12:3-4; 140:3). NIB, 701 ah zoh.
[23] Ibid.
[24] NASB Study Bible, 745.
[25] NIB, 701.
[26] Barker, 799.
[27] Oesterley, 134. Barker zong nih siangpahrang sunparnak cu midingmi kha a pek tiah a ceihmai ve, p. 799.
[28] Tyndale Old Testament Commentaries, Psalms 1-72, 60. Midingmi tiah hrilhfiah i kan hmanmi bia hi Lai Baibal Thiang nih cun Bawipa nawl a ngaimi tiah a hman, an sullam aa khatmi a si. Hi hnu cun Tyndale tiah ṭial a si lai.
Credit: Rev. Dr. Lal Pek Lian Facebook
(Amah (Rev. Dr. Lal Pek Lian @ Church Pastor, IBC) nih Salm Hrilhfiah a kan ṭialpiak cuahmah lio ah zapi rel khawh ding in a post mi chung in târ chinmi a si.)
EmoticonEmoticon