Pathian Nih Cun A Khaan Te Ko Lai
Baibal caang thim: Abraham nih cun, “Pathian nih a khaan te ko lai, ka fapa,” tiah a leh i cuticun an pahnih cun hmunkhat ah an kal lengmang. Genesis 22:8
Biahmaiṭhi
Don Moen hi Pathian thangṭhatnak hla (praise and worship) satu pakhat a si ve i “Pathian cu kan nunnak lam a si: God will make a way” timi a hla nih mi tampi ruahchannak a kan pek i thazaang thar a kan hmuhter. Minung caah a si kho ti lo tiah kan ruahmi zongah Pathian nih cun lam a kan sial piak, khua a kan khaanpiak ko timi hla a si i Pathian nih a kan umpi zungzalnak a langhtertu a si. Atu lio harnak le ṭihnak kan tonmi nih kan hnabei a kan donghter maw? Kan lung a rawk in kan ruahchannak a ziam maw? Nun huam ti lo hoi hna in kan um sual maw? Zeizong kip ah a sung kan khaang maw? Lawmhnak, zalonnak, luatnak, le hnangamdaihnak cu kan tingco kho taktak kho ngai hnga maw? ti in biahalnak phunkip cu kan thinlung chungah awkir (echo) bangin an thang i an cuang ngaingai ko. Kan mang hmanh hi a ṭha kho set lo, Covid-19 pulrai hoi hna in kan zaw thulh hna. Hi lio caan ah Pathian nih kan caah a ṭha bik in a khaanmi a um ko, zumhnak in kan kal lengmang vetu a herhmi a si ti kha hngal ṭhan hna usih law kan hmailei, chum nih a zelh ngaimi hi Thiang Thlarau he kan pah ṭi ko hna lai.
Jesuh Khrih Kan Zeizongza
Kan Bawipa Jesuh Khrih nih a re a thei i a hnabei a dong ngaimi hna kha a rak hnemh hna. Nan thinphang hlah u, vawlei nih harnak an pek ko hna lai, asinain ṭih hlah u, vawlei cu ka tei cang (Jn. 16:33) tiah bia a kan beuh. Vawlei nih a pek khawhmi hnangamnak phun cu kan pe hna lo, keimah hnangamnak tu kan chiahtaak hna tiah thazaang a kan pek (Jn. 14:27). Nan thil a rit tuk maw? Ka seihnam hi i bawm, i hrawm ve u, harnak thilrit cu kan phurhpi hna lai tiah a kan sawm (Matt. 11: 28-30). Kei cu lam le biatak le nunnak ka si (Jn. 14:6 ) tiah vancung kainak lam a si kha a kan chimh. Amah kan fuhpanh, kan zumh i kan sualnak kan phuan i kan i ngaihchih taktak ahcun mithar ah sersiam a kan duhtu kan Bawipa le kan Khamhtu a si.
Galilee peng Nazareth khua i a rak um lio ah khan hmuntonmi tampi a rak ngei ve ko. William Barclay nih a kan chimhning ahcun, Galilee paralṭha hna nih dothlennak an rak tuah bal ve i Rom ralkap nih a donghnak ahcun an tei cikcek hna. Dothlennak tuah ngam ti hna hlah seh tiah ni nikhat bak ah minung a thong leng in vailam ah an rak tah hna, ti a si. 1988 kum lio ah minung an thah hna i an lu an tarmi hna Insein in Sule lei lamkam ah an thlaimi hna ka rak hmuh bal ve i cucu ka mitthlam ah a cuang tawn, ka philh kho lo. Tuk a sum, ning a ṭi. Chunlai cingling pi ah kan ning a ṭi i, kan hmuhmi thil ṭihnung, fihnung hi a si taktak maw tiah kan mit kan i hnuai, a si taktak ko. Kan mang siseh tiah kan duh zong ah mang a rak si naisai lo.
Na ṭa, na fapa, na pasal kha vailam ah thlai ve hna sehlaw zeitindah na ruah ve hnga? Ṭap lo in na um kho ve hnga maw? Hacang rial lo in na um kho hnga maw? Israel miphun saltaang hna nih Babilon tiva kam i an ṭahnak, chiat an i serh lennak kha na hnathlam ah an cuang kho ve maw? (Salm 137:1-9). Bawi Jesuh nih kan sining hi a hngalh, a ton i a kan tuarpimi a si ko. Sining a kan hrawmpi lawng si lo in Satan thonginn chungin kan chuah khawh naklai lam a kan chimh. A zungzal in nan sinah kan um lai tiah bia a kan kamh (Matt. 28:20). Thaizing uktu Bawi nih lungrethei in um hlah u a kan ti (Matt. 6:34). Ruahchannak kan ngei maw ngei lo hen tiah bia an ka hal tawn i ka leh tawnmi hna cu: ka hngal bak ve lo, asinain nizan ah khan zeintindah na nun ning a si? Bawipa nih lam an hruai ning kha ruat law, ni hin caah lawmhnak bia chim law, thaizing caah ruahchannak ngei ko hen, ka ti tawn hna.
Abraham Bantuk Zumhnak
Kan Baibal caang thim hi Jehova- Jireh[1] tiah uar ngaimi kha a si i zumhnak kong ah a phunphun in an i hrilhfiah ciomi a si. Pathian nih cun a khaan te ko lai tiah Abraham nih Isak a chimhmi bia hi Abraham a zumhnak a zik a phaknak, a theipar pakhat a si. Hi tuanbia hi Abraham a zumhnak kha a tak le a tak lo hneksaknak a donghnak bik a si.[2] Pathian nih a khaan te ko lai timi hi Materialism/prosperity caah a rak chimmi cu si dawh a si hleng lo nain nihin zumtu tampi nih thilri lei rumnak le hlawhtlinnak ah an i hrilhfiah (applied) i a poi ngaingai ko. Khrihfa hlabu i kan sakmi vailamtah vanlam a si timi hla (K.H. No. 325) hi vailamtahnak kehram hrawng i mitthli he i ziit i lungzur ngai in um khi a si lo, Jesuh Khrih i zohchih buin kanmah le kan vailamtahnak cio i put in a hnu zulh kha a si. Vailamtahnak kha sipuaizi tuahnak a si lo, refugee si khawhnak sawknak ca zongah a si fawn naisai lo. Jehovah-Jireh nih hin zumhnak mitcaw (blind faith) sinak a kan cawnpiak lo; Pathian nawlngaihnak a zik a phaknak chungin Pathian nih cun a khaan te ko lai tinak tu a si. NIV study Baibal nih cun Pathian nih Isak can-ai ah tufa a khaan piakmi kha kan Bawipa Jesuh Khrih, Pathian Tuufa ah a tling tiah a hrilhfiah ve (cf. Jn. 1:29).
Kan hnu thla dongh lei i Thantlang khua nih a ton, a tuarmi cu zapi hngalh a si. Hi lio caan ah kangh-uhnak le inn bauhpiaknak a tongmi hna nih an vuivainak aw pakhat hmanh kan thei lo. “Bawipa nih kum kul a ka hmantermi inn, kum sawmli a kan umternak inn a si, Bawipa nih a kan pekmi a si,” an ti i Pathian an mawhchiat naisai lo, lawmhnak bia tu an chim khawh lehlam. Ka uar khunmi hna cu thinhaan lung in volhpamhnak bia zong an chimmi kan thei hraw lo. Bawipa Pathian nih kan zeizong caah a khaan te ko lai (jireh) tiah an zumhnak an langhter. Ramleng ummi le hmundang ummi tu nih vuivainak bia fb ah kan tarmi cu a um pah len ve.
Nai hrawng cu Nero nih Rome khualipi a khangh timi capar ka ṭial pah i cu chung bia cu hun char ta ka duh. Nero nih Rome khualipi cu hla fungkhat phuah duh ah a khangh, mizapi nih zei sualnak dah na cungah kan tuah i hi harnak hi na kan pek an ti ah khan, thianchehnak caah khrihfami nih an khanghmi a si tiah a puh piak hna. Cuti cun khrihfami kha an tlaih, an hrem, an thah hna. Arena timi certual tia innpi, puai zohnak a ṭhami ah khrihfami a zaza in chiandeih sehter, eiter an timh hna i puai zoh in zoh an i tim. Khrihfami, Nero le Rome cozah cungah sualnak zeihmanh a tuah lomi nih cu dantatnak thihnak cu an intuar ding a si. Arena ahcun mizapi hmuh ah an umter hna, chiandeih cu an hun thlah ciammam i minung an si ve caah an ṭih tuk. Innkil lei ah an thli an le i an i beng dih. An kio, an raak len lio ah Peter cu arena laifang ah a dir i “Nihin ah Nero pennak a dih cang, Khrih pennak nih teinak a hmuh cang” tiah a au. Peter zong cu Nero nih a tlaihter ve hna.
Peter cu khrihfa zumtu hna nih an hun hmuh tikah an ṭih buin hla an hun sa. Chiandeih nih hla a sa cuahmahmi mibu cu an seh ngam colh hna lo. Nero cu sivang ngai in a um, a khuaruah a har: aziah hla an sak khawh (they are singing) tiah aa ceih len. Cun zan ah mei-inn aa van i a ralkap pa he mithi ruak cu arena chungah cun an va zoh; khrihfami cu mirh bu tein an rak thi: aziah an mirh khawh (they are smiling) tiah lau lengmang in Nero cu a au. Kha lio khrihfami hna kha an inn lo a kangh pin ah sual puh an tong, an nunnak tiang a rak liam. Asinain anmah a thaṭu pa kaa lila in “aziah hla an sak khawh, aziah an mirh khawh ee,” timi tehte khaannak bia cu tuanbia nih a kan chimhmi a si.[3] Hi bantuk zumhnak nih Jehovah-Jireh tiah Pathian bochannak le nawlngaihnak kha a phuan khawhmi cu a si. Jehovah-Jireh ti kha nizan naite ah Khrih ah kan unau, kan miphun hawi hna nih an phuan vemi zumhnak, raithawinak theipar cu a si. Hihi Don Moen nih “God will make a way” tiah hla in a hlawi vemi zong kha a si.
Biatlangkawmnak
Atu lio kan boruak ah rawl ul in siseh, rian ul in siseh, nun thaapnak in siseh aa pumpemi, thla a cammi hna hi uar lo awk an ṭha lo. Abraham bang in kan miphun le khrihfabu nih hneksaknak a zik kan ton lio a si ve tiah ka ruah i hi lio caan ah Jehovah-Jireh kan ti kho taktak ve hna lai maw? Isak uar a um khunnak cu a pa Abraham nih Pathian a zumhnak ah khan a sining vialte a bungh khawh dih ve. Chikkhat cu dai tein a um ve lo, a pa kha bia a hal ko[4]; asinain a pa nih Pathian nih a khaan te ko lai a timi ah khan aa hrawm kho. Kan fale, hmailei kan ruahchannak a simi (our future hope) hna nih kan zumhnak hi an i hrawm kho ve lai maw? Thantlang khua nih cun a zumhnak, hneksaknak fak tukmi a tonmi ah duhnung tukin tehte a khaan khawh. Kan hmailei cuanh tikah minung fimnak, ṭhawnnak le thil ti khawhnak he cun a chum a chah tuk. Asinain, nizan zongah siseh, nihin zongah siseh khuaruahhar in lam a kan hruai i a kan hnemtu, a kan umpitu nih thaizing zong a kan tonpi ko lai. They are singing, they are smiling an ti ve te ko lai.
[1] Bawipa nih a khaan ko lai: Isak khanghthawinak ah hman a timh lio ah tukawng hren cia tein Pathian nih a chiahpiak caah cuka hmun cu Jehovah-Jireh ti in min a sak (Gen. 22:14); Baibal Dictionary (Laiholh), CACC; 2018, 342. Hika i a khaan timi biafang hi NIV nih cun provide tiah a hman i pek tinak a si ko, a sullam taktak cu timhtuahpiak, khaanpiak tinak a si ṭhiam ko; NIB ah zoh.
[2] New Bible Commentary, 21st Century Edition, 76.
[3] Quava dis timi khrihfa lei baisakup ah tling tein zoh khawh a si.
[4] The New Interpreter’s Bible: A Commentary in Twelve Volumes: Vol. 1, 496.
Video in ngaih nak a tang ah>>>
Rev. Dr. Lal Pek Lian nih 2021 November 07, Immanuel Baptist Church Online pumh ah a chimmi a si.
EmoticonEmoticon