ZEIDAH A KAN DAWN LEM
Nikhat cu zanlei sianginn ṭum pah ah khin ngaknu pakhat khi tlangval pahnih nih an tlerh len ko khi Pa Siang nih a hmuh hna. Ngaknu te cu heh tiah a tli i, an i dawi sek len. Pakhat pa nih a phanh i a van kuh cut. A biang ah hnamh a timh i, ngaknu te nih cun a kiu fung in mah pa cu a suk khut.
Mi nu te cu a hmai a hup i a ṭap. Tlangval hna nih cun lung dong lo tein heh tiah an tuai cuahmah ko. Pa Siang cu a um hmun in heh tiah a thaa a rak i reng len, a thin a hung tuk ah a thin tur cu, duk….duk ….duk tiah khuang ṭha lo aw a thuk.
“Ka dua le mah bantukin thazaang a der deuhmi nu te hna cungah pasal pi hna nih thazaang in duhnak lak i zuam awk a si ṭung lo.
“Kawi Siang na lek ko ee,……Zeidah nangmah thlak a herh,” an ti i pakhat pa nih Kawi Siang cu a hnar thi tlok in a thongh. Kawi Siang zong nih cun pasal ka thih zongah dinnak hmun ahcun thi ning ca, a ti i, ṭih lo tein a dirh ve hna.
Tu kha ṭha lo nawn tein a ṭhuat ve hna. Kawi Siang he a velmi tlangval hna cu pakhat Vuanthok fapa asi i, pakhat cu Pingia –uk fapa a si. An nu le pa le tiah Sayakyi siah Kawi Siang cu an va lei awk.
A thaizing cu Sianginn an hung kai i, Sayakyi nih cun singngakchia zapi hmaiah bia a hal hna. Kawi Siang tu cu ka chim ahcun Dawtte thang a chia sual lai ti a phannak ah zei bia hmanh a chim lo. Sayakyi nih cun,” A si ah nangmah sual a si ne tih,” tiah a ti i, Kawi Siang nih cun a lu a suk sawhsawh.
Cucun Kawi Siang cu zapi lakah voi kul fung tuk ding a si, Zapi hmai ah an chuah ter i, fung cung voi hleihnih a tuk ah khin Dawtte cu aa tuar ti lo i, “A si lo Saya, Pa Siang sual a si hrimhrim lo,” tiah ka van chim lai a ti vial ah khin, voi hleiruk an tuk ah Kawi Siang nih cun a celh ti lo i, a tlu.
A tuknak cu a vun a kok dih cikcek. Zan lei cu Sianginn an ṭum le cang ka ten, Dawtte cu Pa Siang teinn ah cun a va leng. Pa Siang cu a rak rai colh i a rak it. A van zoh i, veidang i, no hlirhliar te aum i, nih thlam lawng a lengmi Dawtte hmai cu thi um lo bangin a rau dih. A mitmu dum kikial te cu mitthli nih a chilh dih.
“Pa Siang sian lo, na hmai kan khap hrimhrim lo, keimah ruang i mah tluk na temh le na tuar fah hringhran cu….. ka lung a ṭha hrimhrim lo.” tiah a ṭah hri tein a hrom hrawl in a van ti i, ihkhun cung ahcun a vungṭhu.
“Dawtte, a poi hrimhrim lo, hi tluk ka temhin nak ruangah hin thinlung ṭha lo in um hlah. Annih tham cu bia ding a chim ngam lomi, mi ral chia pei an si ko kha Pa cu kan sualnak hi kan pom khawh lai i, bia ding chim kan ṭih lai lo,” Hi hi vawlei cung min thang hna an ziaza cio a si.” Tiah piang rialmal tein a ti , Dawtte nih cun Pa Siang hma cu din te tein si a thuh piak pah.
Cunak cun Dawtte le Pa Siang cu an i ngamh i, ngaknu le tlangval bang an i kom ngaingai cang. Ngaknu le tlangval duh in an i duh ve cang. “Pa Siang aw, kei cu ka lung re a thei tuk rian tal hi hmu zok zok law a ṭha ko cang hnga, ka ti.”
Zeicah hen mah ti a tu le a tu rianṭuan na ka fial lengmang ko ee, Dawtte…….”
“Rian na ṭuan lo ah cun zeitluk hmanh in i duh u sih law nupi ṭhit ding hna cu na ruat bal ding a si lo.” a ti. Pa Siang nih cun Dawtte kut cu a van tlaih i a reh tung mang pah in Dawtte bia cu a tan kanh zau i, “ Dawtte kei cu ka dawtmi hmai hi ka zoh zungzal, bia ka chimmi hi ka hngalh i, tuah awk ah ka timhmi cu a dongh tiang tuah a duhmi ka si. Tlangval dang bantuk in ngaknu hlen a hmangmi le mi dawtnak a sunhdak lomi ka si lo. A tu tiang ah hin na ka zum kho bal lo maw, tiah a ti.
“Aw….cu ti lei cun ka tinak a si lo. Ka dawt nangmah he hmunkhat um hi ka duhtuk cang ṭung i dahkaw rianṭuan hmasa seh ti lawng hi ka ruat i a si cu. Rian na tlaih lo ahcun ka nu le ka pa nih zeiah an kan rel lai lo. Mi dang zong nih an kan serhsat sual lai ti ka phan caah a si.”
“Dawtte phaisa cu minung kan dam chung paoh cu lam a phunphun in kawl khawh a si ko. Fimnak le thiamnak belte hi dahkaw a caan a um lio i kan tlolh ahcun kawlṭhan awk a har ko cu.
Ka tinhmi ka phak hlan cu mi nih cun cil zong ka chak in kutchu tum zong ka tuh ai kun hna kaw mi sawisel le serhsat, nautat le zei rel lo ruangah kan i tinhmi peh ngam loin a sung kan pek awk a si lo.
Ahohmanh an i tinhmi le an lianhngan nak hi va bang zuanduak in an phan cio lo. Duhsah ten pei karkhat hnu karkhat in an kai lengmang cu. Hi bantuk mi zeirel lonak le harnak hi kan in khawh hmasa hnu lawngah hlawhtlingmi kan si lai.
Mirang nih pei, “Harnak lo cun nuamhnak a um lo an ti khi. A biapi bik cu ca ka cawn chung hi nangmah nih na ka hngah khawh le hngah khawh lo lawnglawng a si ko” tiah a ti. Dawtte cu Pa Siang khuk a kuh i a khukcung ahcun a khabe a chuan. Pa Siang nih Dawtte keng cu a muai pah lengmang.
“Ka dawt Pa Siang aw,…. Keimah nih cun zeitik tiang paoh kan hngah ko hnga, a sinain ….” A ti i a mitthli a tla kiahmah. Pa Siang nih cun a hmai cu a van zoh i,
“A sinain…. Zeitindah a si?.....”
“Rian na tlaih lo caah hin ka nu le ka pa nih riangṭuan cia, phaisa ngeimi sin hna ah ka duh na lo in rumro in kal an ka fial sual lai ti ka phang,” a ti i, a mitthli cu a hnawh pah lengmang.
“Dawtte aw…..vawlei cung hi a har ko e, nanu le an pa nih cun dawtnak hi chaw le va in thlen zong ah chungkhar nuam a si rua ti zong ah an ruah sual hnga. Ni fa te tadinca ah a nih nupi nih tangka thong cu zat cu a kal pi i a tlau, hei ti le, a nih Bawipa nih a nupi pistol in a kah hei ti te hna kan rel lengmang hi a ruah awk an hngal rua lo.
Chaw le va tham cu minung nih kan i chuah pimi a si ṭung lo. Minung cu kan chuah lio te kan pum lawng in kan chuak, kan no nak in kan tar, kan tarnak in kan thih hi vawlei cung phung a si ko.
Hibantuk in a hmun lomi caah le a hmun lomi chaw le va ruangah hin dahkaw sualnak le ṭhat lonak te hna kan hei tuah len i pakhat le pakhat ertaunak le huatnak siknak te hna an hei ngeih leh lam cu.
A ngai te ti ah cun chaw le va te hna hi cu lentecelh can te lawng khi dahkaw a kan nguh ko cu. Dawtte, biatak tein kan ruah ahcun kan ngeih chunmi caan te tu hi lunglawm tein hman awk lawnglawng hi biapi a si ko. Dawtte keimah ka si a fah caah ka chimmi a si lo .
Hi ti hin Pa Siang le Dawtte cu bia phu zakip an ceih tawn. Vei khat cu February thla a si i, van cu fim ringriang tein a um. Khuadi le romei tlawmpal te khi tlang kam ah zingcicial in a zel, faiceu le vaurawng te hna, tlangchokhlei le senripar hna nih kan caan cu caang tiin par nolh an serṭhan cang.
Thing le ram hnah nih an rau i hnah hlun cu an ṭil i, hnah thar an corh ṭhan cang. Tanghra camipuai lai a si i, tlangah an mah te lawng ca an zoh. Ti sa thawl in lakphak an i ken i, muṭhai le changreu tlawmpal zungzal in an i ronh. Ca cu heh tiah an zoh len, an mit a kuh caan ah khin bia dang zong cu an hei i ruah pah.
“Dawtte…. tu kar hrawng cu fing le tlang ka zoh ah hin ka lunglawng a leng ka um a har zungzal i, na hmai te lawng hi ka mitthlam ah a cuang ko”
“Pa Siang …. Zeicah hen mah ti na um hnga na pawng tein pei kan um pi zungzal ko hi… ka dawt.” An ṭhutnak kam far hluai bor cungin nu lo hram fiakfai nih tleicia zunṭhing hlauin ṭah len a hun ser ve hoi….
“Dawtte… ati i celh ngang ti loin a hraam rungmang. Nangmah kan dawt caah hin a si ko ee ka ca nih ka tei hrim hrim lo i, a sungh zong ka sung sual lai ti ka phang ko. Camipuai hi sung ninglaw Dawtte nih hin hung ka hlaw sehlaw ti ka ruah cang ahhin cun ka lung hi man hnik a zaal.
“Aw mah tham cu zeidah….” Tiah mirh bu tein a van ti. “Nangmah i na ka dawt tuk tham ah cun zeidah…? . Zeidah a kan dawn lem i, kan i um ko lai ta. Kei tham cu na tuarmi paoh tuar ve ding le na in mi paoh ing ve ding in ka tiim zungzal ko ṭung.
Pa Siang duh lo mi he um ṭi i, vawlei cung lianhngannak le sunparnak vialte ngeih dih nak cha cun, dawtmi te he um ṭi i, mah hna kut ṭuan hmanh a nuam deuh hnga lo hlah i.
“Dawtte duh le ṭhit hi a lo rua lo ka ti. Vawlei cung ahhin duhnak hi a biapi bik ko an ti cio nain duhnak pakhat lawng rumor hin cun nunnak hi dirh khawh a si rua lai lo.
Eidin awk thilthuam le zeidang poi herh vialte tlam a tlingpah ve lawngah hin kan i dawtnak hi a hmun lai i, chungkhar nuam zong kan si hnga. Kan kum khua le kan lungthin zong in kan no tuk rih.
Kan nu le kan pa bochan lo tein zeihmanh khua khankhah khawh ding, thihnak nunnak, nuamhnak le harnak, hawikom le mileng ca tiangin tavuan a la kho ding kan si hmasa a herh. A tu ah cun a si kho rih lo ee. Nunnak chanchung tilet a thomi hi kan doh kho rih hnga maw?
“Thlichia le tilet lak i kan kal zongah na tang te ah ka dor lai i, hmailei in ṭih awk a rami cu na pawng tein ka dir lai i, na putmi hriamnam bantukin kan dirpi lai tiah pei kan ti ko cu, dawtnak a hmual khi zoh hmanhThlaikeu mirno te bantuk a si.
Thlai mir khi zeitluk indah a nem i, a nen no, a sinain ṭhaal vawlei hakpi a si loah tlak rawh vampang hmanh a khuai khawh ko khi. Dawtnak kan ngeih ahcun khi bang khin kan pawngkam kha zeitluk hmanh in har sehlaw kan don khawh ko lai.
“Asi ko, Dawtte, khi tluk in thlaikeu note nih rian a ṭuan kho ko nain nilin le thliruah ṭha lo ral in khamh a herh ve. Ni nih a linh ahcun a uai lai i, thli ṭha lo nih a hranh ahcun a kiak lai. Cu bantuk cun dawt nak zong hi a hram a feh le khuhvawrh tu ṭha a ngeih hmasa a herh ve”
Tanghra sungh awn than ni cu Kawi Siang cu Dawtte le inn ah Dawtte he Radio an ngai ṭi. FLM 22 a van ti i , hawi dang ta hmanh ngai ti lo in, Dawtte cu a tho hruak i, “Congratulation” a ti i . Pa Siang kut cu a tlaih. An i nuam tuk i heh tiah an kut an i tlai, fak khunkhun in an i rek chih an i dit chin len.
Cu ti cun sianginn khar chung cu ti le nga bang ṭian siang hin loin an i tlai zungzal ko. Veikhat cu Dawtte nih, “Pa Siang, ka pa le zung ah cazi a lawng lai, tanghra awng an um ah cun kan pek hna lai tiah ka pa nih a ti, ka pa zong cu ṭha tein ka rak chimh lai i, na sok ahcun na hmuh ko lai, Mu….. sok ve ko mu…..mu Pa Siang..” tiah mirh bu te le thanuam ngai in a hei chimh.
“A si ko rih lai lo e…” tiah a lu a khun i lungrethei ngai in a leh. Dawtte zong cu lungtling lo ngai in a lu a khun i , “Mah lengmang cu …, keimah na ka duh lo bia a si ko cang….” Tiah hmaichia ngaiin a hun ti.
“A si lo ka dawt, nangmah kan dawt tuk caah a si, nang cu kan dawttuk ahhin innchung tang khuasak harnak hi zei a si ti hmanh na hngal rih lo va si kaw keimah sin na um thawngin hmunkhat te ah khuasak nak van i thlen lai le sifah le rethei tuk in na um dingmi hi ka hmu ngam hrimhrim lo.
Cu lawng si loin kei cu ca ka cawnmi hi kanmah ca lawngah siloin, kan miphun le kan peng kan ram, keimah bantuk sifak le santlailo pawl bomhnak dingah tiah Pathian sinah thla ka cam tawn.
A tu tanghra cawng hin cun kan peng, kan ram le kan miphun cu chim lo keimah innchung tang ca hmanh ah a za rih lo, mu… na thachia hlah mu kan fa le hna nih hawi nu le pa an hngar te sual lai ti zong khi hei ruat hen aw… a si lo maw…? A si ti…” Lung si lo buin, Dawtte nihcun, A si ve ko… ai… cek…cek…cek.. Upadi cu kum nga a si hoi…. Zeitin hen mah vialte cu kan um khawh lai i, a hngawng te khi a hei khiah pah.
Kawi Siang kal nikhua cu a hung tling zuahmah i, Dawtte caah cun lungdo hma a tluk hnik cang. Zingka te suimilam 5:30 in Dawtte cu mawtawka dinh hmun ah a rak phan.
Sahmul puan phir te khi a lu ah a khuh i khuazaza a zoh lengmang. Cucun Kawi Siang le a hawi kom pawl Kawi Biak te hna cu an hung phan ve. Dawtte cu zan a hngilh lonak le a mitthli tlaknak te ah amit zong a sen dih.
“Dawtte, na dam lo dara” a ti i, Pa Siang nih cun a lu a vun domh piak. Dawtte cu ka khat te hmanh a holh lo. Kawi Biak nih cun a thawh i.” khah ka dua, Yangon na phanh tik hna in maw hung kan philh dih lai ci law, ha….ha…ha….”
“Philh hlah e, … laitlang cu ka pi le ka pu chuah nak le lu phumnak ram si na lakah ka chuahnak laitlang tluk in ka caah a sung lawimi ram a um ti lo. University i ka cawnmi le ka thiamnak cu ka chuahnak kan laiaram ca le kan miphun hawi caah hman awk in ka zuam zungzal ko lai.” tiah biakamnak a pek tak hna.
“Kawi Biak, ka dua nangmah na um caah fawh hna ngam tein ka um ko hih. Dawtte zong cu hi tluk in kan karlak ah a nu le a pa khenhkham le zeizong thil ummi cu nangmah nih na hngalh dih ko cuh… Dawtte, zei paoh harnak aum ah cun Kawi Biak he hun ruat ṭi lengmang u aw …
“A pi lo… thinlung siaherh in um hlah, na ca tu hnangam tein cawn le awn zokzok i zuam ko. Pathian zong nih in bawm seh law…..”
“Kha, Dawtte ka kal cang kun lai e…. na ngaihchia hlah mu, Yangon ka phanh in ca kan van ṭial te lai ….” a ti pah in Dawtte kut nem te cu a vun tlaih i, maw ṭawka ah cun a kai. A thawh lio i, Dawtte kut thir mi te cu a thih tiang philh khawh awk ṭha lo dingin a mit thlam ah a cuang .
Atu cu Kawi Siang cu a ca cawn a lim cang, Dawtte he an bia tawn bang nun chung hawi kom ṭhabik ah an i tlai cang i, cu hlah an lung retheih le an harnak vialte cu nuamhnak nih a tei dih cang.
A cunglei tuanbia kan zoh tikah hin midang mino pawl ruah tawn ningcio bangin ṭhitumnak tuah zokzok ding lawng kha Dawtte nih a chim tikah Pa Siang nih cun a baunak kha tling tein a hmuh.
Ṭhitumnak ah hin pakhat le pakhat dawtnak hi a biapi bikmi pakhat a si ti hi cu pom cio a si ko nain, mino hna nih dawtnak an timi le upa tling nih dawtnak an timi hi a khat lo.
Kum kul le kum hnih mino hna nih ngaknu tlangval kan i duh ko, kan i dawko an ti i, ṭhitumnak zong an tuah cang lai an ti tik ah, dawtnak tling taktak (Perfection or perfact love) a rak si tawn lo.
Hihi cu pumsa hiarnak (sensuality or sensual love) lawng lawng a si rih ṭheu. Tlangval no te pakhat cu kum 18 a siah nupi a ṭhi i, tlawmpal an um ah an i ṭhen ṭhan.
Mah nu a rak helh lio ah cun kan duhnak hi duhnak tling (True Love) a si ko.,” tiah a rak ti. Mah nu he an i ṭhen hnu ahcun ngaknu dang a hun helh ṭhan i. A tu cu duhnak hman taktak te a si cang hmasa kha cu ka ngakchia lung a si, tiah a ti ṭhan.
Mah mi nu cu a hun ṭhit i, tlawmpal ah an i ṭhen ṭhan fawn. Cuhnu cun ngaknu dang a helh ṭhan i, "A… atu lawng ah hin duhnak le dawtnak ti mi hi ka theih khawh, hmasa lio ka rak ruahnak bantuk kha cu a si ti lo,” tiah a ti ṭhan.
Cucaah cun dawtnak le duh nak kan timi hi kan no lio ahcun kan pumsa hiarnak lawng in a chuakmi khi kan chim lengmangmi cu a si. Zei hedah a lawh tiah theithu khi kan duh ngaingai.
Kan vun ei ciammam i a hang thawmi le a thlummi vialte kan dawp dih hnu cun a hawng cu kan hlonh tawn. Mah bantuk tluk lawnglawng cu kan ruah khawh rihmi a si.
Minung lawng si loin buṭit khaubok tiang zong nih nu le pa komhnak cu an hngalh ciomi le an duh ciomi a si ko. Hihi vawlei cung phung a si. Minung cu kumkul tlin hlan seino lio ah hin nu zong pa zong mah bantuk duhnak hi a ṭhawngbik tiah mifim tampi hna nih an dothlat i an ti.
Indianna University ah minung 5300 hi an hlathlai hna i, pa zakhat chungah 85% cu kumkul an tlin hlan ah nu he an sual i, nu 65% hi kumkul tlin hlan i pa he a sual mi an si.
Cucaah kumkul kan tlin hlan ah ngaknu le tlangval dawtnak kan timi hi cu, inn le lo, te le fa, khuasak tintuknak nakin pumsa hiarnak hi tambik cu a si kan ti khawh.
Cu lawng a sirih lo, tuan tein nupi le va kan ngeih tikah a man a sun ning kan rak hngalh lomi luatnak vialte zong kan sung dih. Hla phuah thiampa nih, Ngaknu , tlangval si lio caan a sun ning cu hi ti hin hla a phuah.
“Kan ngakchiat caan lio le, nungak, tlangval caan kha ruahṭhan tik ah ngaihchia lungkuai, ṭah le mit thli tlaknak.”
Hi hla hi ṭha tein kan ruah ahcun nutung patung hna nih an len lio caan an vun ngaih ruangmangnak le ngaknu/tlangval si lio caan a nuamh ning le mi zaang a zunh ning cu fiangtein kan hmuh khawh. Mifim pa pakhat nih, “Nu pi kan ngeih cun, kan ke kekhat hri ṭem bantuk kan si i, fa kan hung ngeih cun kan ke hnih in ṭem kan si cang” tiah a rak ti. Cucaah cun ruat suksak lem lo zongin pumsa hiar le duhnak sawhsawh hin chungkhar si hi i timh awk a si rih lo .
Kan pumsa hiarnak a ṭhawn bantukin chiaṭha kan thleidan khawhnak hi a der vei, veikhat kan komhmi hna hi ṭhit le vat kan duh colh men ṭheu. Mah tluk ka duhmi hi vawlei cungah an um tiin ka hmu ti rua hna lai lo ti bantuk in ruahnak kan ngei tawn.
Kan duhnak nih a kan tei caah kan mit zong a dik kho fawn lo. Mui hna hi thinlung a thlen bang maw a thlen ve zei dik, veikhat lio caan ah muidawh ngamsam in kan hmuhmi khi a hnu caan khat ah cun hawi cio in kan hmuh tawn hna.
Nu chinchap cu an tar a fawi ṭung i, kumkul kan si lio ah kan mah he a duh khomi kan mah rual ngaknu kan ṭhit hna ah cun a hnu kumhra ahcun tarnu a si cang, a vun zong a sawng dih lai. Cucaah pa caah ngeih chihnak a si. Nu ca zongah ngamh awk a si ve lo.
Fimnak le thiamnak in kan tlin rih lo le kawlnak caan kan ngei rih lo caah, kan lung thin a nonal tuk i, thil harmi kan in khawh rih lo caah kan chungkhar ṭha tein kan zohkhenh kho lo i, lunglawmh lonak a tam.
Rev. Carson Hniar Kio nih "THIHNAK NIH A KAN ṬHEN TIANGIN" timi cauk i biahmaisa i a ṭialmi a si. Rel na duh ahcun Click chih te.
Amah bia: “KAN LAI HLOH IN VAWLEI ROCO USIH”
Catialtu Rev. Carson Hniar Kio Tuanbia rel ding ah hika hi click chih te.
Nikhat cu zanlei sianginn ṭum pah ah khin ngaknu pakhat khi tlangval pahnih nih an tlerh len ko khi Pa Siang nih a hmuh hna. Ngaknu te cu heh tiah a tli i, an i dawi sek len. Pakhat pa nih a phanh i a van kuh cut. A biang ah hnamh a timh i, ngaknu te nih cun a kiu fung in mah pa cu a suk khut.
Mi nu te cu a hmai a hup i a ṭap. Tlangval hna nih cun lung dong lo tein heh tiah an tuai cuahmah ko. Pa Siang cu a um hmun in heh tiah a thaa a rak i reng len, a thin a hung tuk ah a thin tur cu, duk….duk ….duk tiah khuang ṭha lo aw a thuk.“Ka dua le mah bantukin thazaang a der deuhmi nu te hna cungah pasal pi hna nih thazaang in duhnak lak i zuam awk a si ṭung lo.
“Kawi Siang na lek ko ee,……Zeidah nangmah thlak a herh,” an ti i pakhat pa nih Kawi Siang cu a hnar thi tlok in a thongh. Kawi Siang zong nih cun pasal ka thih zongah dinnak hmun ahcun thi ning ca, a ti i, ṭih lo tein a dirh ve hna.
Tu kha ṭha lo nawn tein a ṭhuat ve hna. Kawi Siang he a velmi tlangval hna cu pakhat Vuanthok fapa asi i, pakhat cu Pingia –uk fapa a si. An nu le pa le tiah Sayakyi siah Kawi Siang cu an va lei awk.
A thaizing cu Sianginn an hung kai i, Sayakyi nih cun singngakchia zapi hmaiah bia a hal hna. Kawi Siang tu cu ka chim ahcun Dawtte thang a chia sual lai ti a phannak ah zei bia hmanh a chim lo. Sayakyi nih cun,” A si ah nangmah sual a si ne tih,” tiah a ti i, Kawi Siang nih cun a lu a suk sawhsawh.
Cucun Kawi Siang cu zapi lakah voi kul fung tuk ding a si, Zapi hmai ah an chuah ter i, fung cung voi hleihnih a tuk ah khin Dawtte cu aa tuar ti lo i, “A si lo Saya, Pa Siang sual a si hrimhrim lo,” tiah ka van chim lai a ti vial ah khin, voi hleiruk an tuk ah Kawi Siang nih cun a celh ti lo i, a tlu.
A tuknak cu a vun a kok dih cikcek. Zan lei cu Sianginn an ṭum le cang ka ten, Dawtte cu Pa Siang teinn ah cun a va leng. Pa Siang cu a rak rai colh i a rak it. A van zoh i, veidang i, no hlirhliar te aum i, nih thlam lawng a lengmi Dawtte hmai cu thi um lo bangin a rau dih. A mitmu dum kikial te cu mitthli nih a chilh dih.
“Pa Siang sian lo, na hmai kan khap hrimhrim lo, keimah ruang i mah tluk na temh le na tuar fah hringhran cu….. ka lung a ṭha hrimhrim lo.” tiah a ṭah hri tein a hrom hrawl in a van ti i, ihkhun cung ahcun a vungṭhu.
Cunak cun Dawtte le Pa Siang cu an i ngamh i, ngaknu le tlangval bang an i kom ngaingai cang. Ngaknu le tlangval duh in an i duh ve cang. “Pa Siang aw, kei cu ka lung re a thei tuk rian tal hi hmu zok zok law a ṭha ko cang hnga, ka ti.”
Zeicah hen mah ti a tu le a tu rianṭuan na ka fial lengmang ko ee, Dawtte…….”
“Rian na ṭuan lo ah cun zeitluk hmanh in i duh u sih law nupi ṭhit ding hna cu na ruat bal ding a si lo.” a ti. Pa Siang nih cun Dawtte kut cu a van tlaih i a reh tung mang pah in Dawtte bia cu a tan kanh zau i, “ Dawtte kei cu ka dawtmi hmai hi ka zoh zungzal, bia ka chimmi hi ka hngalh i, tuah awk ah ka timhmi cu a dongh tiang tuah a duhmi ka si. Tlangval dang bantuk in ngaknu hlen a hmangmi le mi dawtnak a sunhdak lomi ka si lo. A tu tiang ah hin na ka zum kho bal lo maw, tiah a ti.
“Aw….cu ti lei cun ka tinak a si lo. Ka dawt nangmah he hmunkhat um hi ka duhtuk cang ṭung i dahkaw rianṭuan hmasa seh ti lawng hi ka ruat i a si cu. Rian na tlaih lo ahcun ka nu le ka pa nih zeiah an kan rel lai lo. Mi dang zong nih an kan serhsat sual lai ti ka phan caah a si.”
“Dawtte phaisa cu minung kan dam chung paoh cu lam a phunphun in kawl khawh a si ko. Fimnak le thiamnak belte hi dahkaw a caan a um lio i kan tlolh ahcun kawlṭhan awk a har ko cu.
Ka tinhmi ka phak hlan cu mi nih cun cil zong ka chak in kutchu tum zong ka tuh ai kun hna kaw mi sawisel le serhsat, nautat le zei rel lo ruangah kan i tinhmi peh ngam loin a sung kan pek awk a si lo.
Ahohmanh an i tinhmi le an lianhngan nak hi va bang zuanduak in an phan cio lo. Duhsah ten pei karkhat hnu karkhat in an kai lengmang cu. Hi bantuk mi zeirel lonak le harnak hi kan in khawh hmasa hnu lawngah hlawhtlingmi kan si lai.
Mirang nih pei, “Harnak lo cun nuamhnak a um lo an ti khi. A biapi bik cu ca ka cawn chung hi nangmah nih na ka hngah khawh le hngah khawh lo lawnglawng a si ko” tiah a ti. Dawtte cu Pa Siang khuk a kuh i a khukcung ahcun a khabe a chuan. Pa Siang nih Dawtte keng cu a muai pah lengmang.
“Ka dawt Pa Siang aw,…. Keimah nih cun zeitik tiang paoh kan hngah ko hnga, a sinain ….” A ti i a mitthli a tla kiahmah. Pa Siang nih cun a hmai cu a van zoh i,
“A sinain…. Zeitindah a si?.....”
“Rian na tlaih lo caah hin ka nu le ka pa nih riangṭuan cia, phaisa ngeimi sin hna ah ka duh na lo in rumro in kal an ka fial sual lai ti ka phang,” a ti i, a mitthli cu a hnawh pah lengmang.
“Dawtte aw…..vawlei cung hi a har ko e, nanu le an pa nih cun dawtnak hi chaw le va in thlen zong ah chungkhar nuam a si rua ti zong ah an ruah sual hnga. Ni fa te tadinca ah a nih nupi nih tangka thong cu zat cu a kal pi i a tlau, hei ti le, a nih Bawipa nih a nupi pistol in a kah hei ti te hna kan rel lengmang hi a ruah awk an hngal rua lo.
Chaw le va tham cu minung nih kan i chuah pimi a si ṭung lo. Minung cu kan chuah lio te kan pum lawng in kan chuak, kan no nak in kan tar, kan tarnak in kan thih hi vawlei cung phung a si ko.
Hibantuk in a hmun lomi caah le a hmun lomi chaw le va ruangah hin dahkaw sualnak le ṭhat lonak te hna kan hei tuah len i pakhat le pakhat ertaunak le huatnak siknak te hna an hei ngeih leh lam cu.
A ngai te ti ah cun chaw le va te hna hi cu lentecelh can te lawng khi dahkaw a kan nguh ko cu. Dawtte, biatak tein kan ruah ahcun kan ngeih chunmi caan te tu hi lunglawm tein hman awk lawnglawng hi biapi a si ko. Dawtte keimah ka si a fah caah ka chimmi a si lo .
Hi ti hin Pa Siang le Dawtte cu bia phu zakip an ceih tawn. Vei khat cu February thla a si i, van cu fim ringriang tein a um. Khuadi le romei tlawmpal te khi tlang kam ah zingcicial in a zel, faiceu le vaurawng te hna, tlangchokhlei le senripar hna nih kan caan cu caang tiin par nolh an serṭhan cang.
Thing le ram hnah nih an rau i hnah hlun cu an ṭil i, hnah thar an corh ṭhan cang. Tanghra camipuai lai a si i, tlangah an mah te lawng ca an zoh. Ti sa thawl in lakphak an i ken i, muṭhai le changreu tlawmpal zungzal in an i ronh. Ca cu heh tiah an zoh len, an mit a kuh caan ah khin bia dang zong cu an hei i ruah pah.
“Dawtte…. tu kar hrawng cu fing le tlang ka zoh ah hin ka lunglawng a leng ka um a har zungzal i, na hmai te lawng hi ka mitthlam ah a cuang ko”
“Pa Siang …. Zeicah hen mah ti na um hnga na pawng tein pei kan um pi zungzal ko hi… ka dawt.” An ṭhutnak kam far hluai bor cungin nu lo hram fiakfai nih tleicia zunṭhing hlauin ṭah len a hun ser ve hoi….
“Dawtte… ati i celh ngang ti loin a hraam rungmang. Nangmah kan dawt caah hin a si ko ee ka ca nih ka tei hrim hrim lo i, a sungh zong ka sung sual lai ti ka phang ko. Camipuai hi sung ninglaw Dawtte nih hin hung ka hlaw sehlaw ti ka ruah cang ahhin cun ka lung hi man hnik a zaal.
“Aw mah tham cu zeidah….” Tiah mirh bu tein a van ti. “Nangmah i na ka dawt tuk tham ah cun zeidah…? . Zeidah a kan dawn lem i, kan i um ko lai ta. Kei tham cu na tuarmi paoh tuar ve ding le na in mi paoh ing ve ding in ka tiim zungzal ko ṭung.
Pa Siang duh lo mi he um ṭi i, vawlei cung lianhngannak le sunparnak vialte ngeih dih nak cha cun, dawtmi te he um ṭi i, mah hna kut ṭuan hmanh a nuam deuh hnga lo hlah i.
“Dawtte duh le ṭhit hi a lo rua lo ka ti. Vawlei cung ahhin duhnak hi a biapi bik ko an ti cio nain duhnak pakhat lawng rumor hin cun nunnak hi dirh khawh a si rua lai lo.
Eidin awk thilthuam le zeidang poi herh vialte tlam a tlingpah ve lawngah hin kan i dawtnak hi a hmun lai i, chungkhar nuam zong kan si hnga. Kan kum khua le kan lungthin zong in kan no tuk rih.
Kan nu le kan pa bochan lo tein zeihmanh khua khankhah khawh ding, thihnak nunnak, nuamhnak le harnak, hawikom le mileng ca tiangin tavuan a la kho ding kan si hmasa a herh. A tu ah cun a si kho rih lo ee. Nunnak chanchung tilet a thomi hi kan doh kho rih hnga maw?
“Thlichia le tilet lak i kan kal zongah na tang te ah ka dor lai i, hmailei in ṭih awk a rami cu na pawng tein ka dir lai i, na putmi hriamnam bantukin kan dirpi lai tiah pei kan ti ko cu, dawtnak a hmual khi zoh hmanhThlaikeu mirno te bantuk a si.
Thlai mir khi zeitluk indah a nem i, a nen no, a sinain ṭhaal vawlei hakpi a si loah tlak rawh vampang hmanh a khuai khawh ko khi. Dawtnak kan ngeih ahcun khi bang khin kan pawngkam kha zeitluk hmanh in har sehlaw kan don khawh ko lai.
“Asi ko, Dawtte, khi tluk in thlaikeu note nih rian a ṭuan kho ko nain nilin le thliruah ṭha lo ral in khamh a herh ve. Ni nih a linh ahcun a uai lai i, thli ṭha lo nih a hranh ahcun a kiak lai. Cu bantuk cun dawt nak zong hi a hram a feh le khuhvawrh tu ṭha a ngeih hmasa a herh ve”
Tanghra sungh awn than ni cu Kawi Siang cu Dawtte le inn ah Dawtte he Radio an ngai ṭi. FLM 22 a van ti i , hawi dang ta hmanh ngai ti lo in, Dawtte cu a tho hruak i, “Congratulation” a ti i . Pa Siang kut cu a tlaih. An i nuam tuk i heh tiah an kut an i tlai, fak khunkhun in an i rek chih an i dit chin len.
Cu ti cun sianginn khar chung cu ti le nga bang ṭian siang hin loin an i tlai zungzal ko. Veikhat cu Dawtte nih, “Pa Siang, ka pa le zung ah cazi a lawng lai, tanghra awng an um ah cun kan pek hna lai tiah ka pa nih a ti, ka pa zong cu ṭha tein ka rak chimh lai i, na sok ahcun na hmuh ko lai, Mu….. sok ve ko mu…..mu Pa Siang..” tiah mirh bu te le thanuam ngai in a hei chimh.
“A si ko rih lai lo e…” tiah a lu a khun i lungrethei ngai in a leh. Dawtte zong cu lungtling lo ngai in a lu a khun i , “Mah lengmang cu …, keimah na ka duh lo bia a si ko cang….” Tiah hmaichia ngaiin a hun ti.
“A si lo ka dawt, nangmah kan dawt tuk caah a si, nang cu kan dawttuk ahhin innchung tang khuasak harnak hi zei a si ti hmanh na hngal rih lo va si kaw keimah sin na um thawngin hmunkhat te ah khuasak nak van i thlen lai le sifah le rethei tuk in na um dingmi hi ka hmu ngam hrimhrim lo.
Cu lawng si loin kei cu ca ka cawnmi hi kanmah ca lawngah siloin, kan miphun le kan peng kan ram, keimah bantuk sifak le santlailo pawl bomhnak dingah tiah Pathian sinah thla ka cam tawn.A tu tanghra cawng hin cun kan peng, kan ram le kan miphun cu chim lo keimah innchung tang ca hmanh ah a za rih lo, mu… na thachia hlah mu kan fa le hna nih hawi nu le pa an hngar te sual lai ti zong khi hei ruat hen aw… a si lo maw…? A si ti…” Lung si lo buin, Dawtte nihcun, A si ve ko… ai… cek…cek…cek.. Upadi cu kum nga a si hoi…. Zeitin hen mah vialte cu kan um khawh lai i, a hngawng te khi a hei khiah pah.
Kawi Siang kal nikhua cu a hung tling zuahmah i, Dawtte caah cun lungdo hma a tluk hnik cang. Zingka te suimilam 5:30 in Dawtte cu mawtawka dinh hmun ah a rak phan.
Sahmul puan phir te khi a lu ah a khuh i khuazaza a zoh lengmang. Cucun Kawi Siang le a hawi kom pawl Kawi Biak te hna cu an hung phan ve. Dawtte cu zan a hngilh lonak le a mitthli tlaknak te ah amit zong a sen dih.
“Dawtte, na dam lo dara” a ti i, Pa Siang nih cun a lu a vun domh piak. Dawtte cu ka khat te hmanh a holh lo. Kawi Biak nih cun a thawh i.” khah ka dua, Yangon na phanh tik hna in maw hung kan philh dih lai ci law, ha….ha…ha….”
“Philh hlah e, … laitlang cu ka pi le ka pu chuah nak le lu phumnak ram si na lakah ka chuahnak laitlang tluk in ka caah a sung lawimi ram a um ti lo. University i ka cawnmi le ka thiamnak cu ka chuahnak kan laiaram ca le kan miphun hawi caah hman awk in ka zuam zungzal ko lai.” tiah biakamnak a pek tak hna.
“Kawi Biak, ka dua nangmah na um caah fawh hna ngam tein ka um ko hih. Dawtte zong cu hi tluk in kan karlak ah a nu le a pa khenhkham le zeizong thil ummi cu nangmah nih na hngalh dih ko cuh… Dawtte, zei paoh harnak aum ah cun Kawi Biak he hun ruat ṭi lengmang u aw …
“A pi lo… thinlung siaherh in um hlah, na ca tu hnangam tein cawn le awn zokzok i zuam ko. Pathian zong nih in bawm seh law…..”
“Kha, Dawtte ka kal cang kun lai e…. na ngaihchia hlah mu, Yangon ka phanh in ca kan van ṭial te lai ….” a ti pah in Dawtte kut nem te cu a vun tlaih i, maw ṭawka ah cun a kai. A thawh lio i, Dawtte kut thir mi te cu a thih tiang philh khawh awk ṭha lo dingin a mit thlam ah a cuang .Atu cu Kawi Siang cu a ca cawn a lim cang, Dawtte he an bia tawn bang nun chung hawi kom ṭhabik ah an i tlai cang i, cu hlah an lung retheih le an harnak vialte cu nuamhnak nih a tei dih cang.
A cunglei tuanbia kan zoh tikah hin midang mino pawl ruah tawn ningcio bangin ṭhitumnak tuah zokzok ding lawng kha Dawtte nih a chim tikah Pa Siang nih cun a baunak kha tling tein a hmuh.
Ṭhitumnak ah hin pakhat le pakhat dawtnak hi a biapi bikmi pakhat a si ti hi cu pom cio a si ko nain, mino hna nih dawtnak an timi le upa tling nih dawtnak an timi hi a khat lo.
Kum kul le kum hnih mino hna nih ngaknu tlangval kan i duh ko, kan i dawko an ti i, ṭhitumnak zong an tuah cang lai an ti tik ah, dawtnak tling taktak (Perfection or perfact love) a rak si tawn lo.
Hihi cu pumsa hiarnak (sensuality or sensual love) lawng lawng a si rih ṭheu. Tlangval no te pakhat cu kum 18 a siah nupi a ṭhi i, tlawmpal an um ah an i ṭhen ṭhan.Mah nu a rak helh lio ah cun kan duhnak hi duhnak tling (True Love) a si ko.,” tiah a rak ti. Mah nu he an i ṭhen hnu ahcun ngaknu dang a hun helh ṭhan i. A tu cu duhnak hman taktak te a si cang hmasa kha cu ka ngakchia lung a si, tiah a ti ṭhan.
Mah mi nu cu a hun ṭhit i, tlawmpal ah an i ṭhen ṭhan fawn. Cuhnu cun ngaknu dang a helh ṭhan i, "A… atu lawng ah hin duhnak le dawtnak ti mi hi ka theih khawh, hmasa lio ka rak ruahnak bantuk kha cu a si ti lo,” tiah a ti ṭhan.
Cucaah cun dawtnak le duh nak kan timi hi kan no lio ahcun kan pumsa hiarnak lawng in a chuakmi khi kan chim lengmangmi cu a si. Zei hedah a lawh tiah theithu khi kan duh ngaingai.
Kan vun ei ciammam i a hang thawmi le a thlummi vialte kan dawp dih hnu cun a hawng cu kan hlonh tawn. Mah bantuk tluk lawnglawng cu kan ruah khawh rihmi a si.
Minung lawng si loin buṭit khaubok tiang zong nih nu le pa komhnak cu an hngalh ciomi le an duh ciomi a si ko. Hihi vawlei cung phung a si. Minung cu kumkul tlin hlan seino lio ah hin nu zong pa zong mah bantuk duhnak hi a ṭhawngbik tiah mifim tampi hna nih an dothlat i an ti.Indianna University ah minung 5300 hi an hlathlai hna i, pa zakhat chungah 85% cu kumkul an tlin hlan ah nu he an sual i, nu 65% hi kumkul tlin hlan i pa he a sual mi an si.
Cucaah kumkul kan tlin hlan ah ngaknu le tlangval dawtnak kan timi hi cu, inn le lo, te le fa, khuasak tintuknak nakin pumsa hiarnak hi tambik cu a si kan ti khawh.
Cu lawng a sirih lo, tuan tein nupi le va kan ngeih tikah a man a sun ning kan rak hngalh lomi luatnak vialte zong kan sung dih. Hla phuah thiampa nih, Ngaknu , tlangval si lio caan a sun ning cu hi ti hin hla a phuah.
“Kan ngakchiat caan lio le, nungak, tlangval caan kha ruahṭhan tik ah ngaihchia lungkuai, ṭah le mit thli tlaknak.”
Hi hla hi ṭha tein kan ruah ahcun nutung patung hna nih an len lio caan an vun ngaih ruangmangnak le ngaknu/tlangval si lio caan a nuamh ning le mi zaang a zunh ning cu fiangtein kan hmuh khawh. Mifim pa pakhat nih, “Nu pi kan ngeih cun, kan ke kekhat hri ṭem bantuk kan si i, fa kan hung ngeih cun kan ke hnih in ṭem kan si cang” tiah a rak ti. Cucaah cun ruat suksak lem lo zongin pumsa hiar le duhnak sawhsawh hin chungkhar si hi i timh awk a si rih lo .
Kan pumsa hiarnak a ṭhawn bantukin chiaṭha kan thleidan khawhnak hi a der vei, veikhat kan komhmi hna hi ṭhit le vat kan duh colh men ṭheu. Mah tluk ka duhmi hi vawlei cungah an um tiin ka hmu ti rua hna lai lo ti bantuk in ruahnak kan ngei tawn.
Kan duhnak nih a kan tei caah kan mit zong a dik kho fawn lo. Mui hna hi thinlung a thlen bang maw a thlen ve zei dik, veikhat lio caan ah muidawh ngamsam in kan hmuhmi khi a hnu caan khat ah cun hawi cio in kan hmuh tawn hna.
Nu chinchap cu an tar a fawi ṭung i, kumkul kan si lio ah kan mah he a duh khomi kan mah rual ngaknu kan ṭhit hna ah cun a hnu kumhra ahcun tarnu a si cang, a vun zong a sawng dih lai. Cucaah pa caah ngeih chihnak a si. Nu ca zongah ngamh awk a si ve lo.
Fimnak le thiamnak in kan tlin rih lo le kawlnak caan kan ngei rih lo caah, kan lung thin a nonal tuk i, thil harmi kan in khawh rih lo caah kan chungkhar ṭha tein kan zohkhenh kho lo i, lunglawmh lonak a tam.
Rev. Carson Hniar Kio nih "THIHNAK NIH A KAN ṬHEN TIANGIN" timi cauk i biahmaisa i a ṭialmi a si. Rel na duh ahcun Click chih te.
Amah bia: “KAN LAI HLOH IN VAWLEI ROCO USIH”
Catialtu Rev. Carson Hniar Kio Tuanbia rel ding ah hika hi click chih te.
Advertisement
EmoticonEmoticon