NU LE VA, KAWI LE DUA by Salai Zinghmuh
Ka nu, Sany pa a nun lio, Matupi le Mindat i rian nan rak ṭuannak kong le nan hmuh nan tomi kong ka chim hnik.”
Thlanglei Laitlang ah Ramuk Vuanthok le Zipeng a rak ṭuanmi Pu F.Za Hu i a thaisung, Pi Sai Ṭial (65) cu bia lungduh kan i ruah hnuah ka hal.
Hakha Pidawta ah aummi Pi Sai Ṭial (Sany Thang Cung nu) cu Hakha ka phanh fate (Thantlang ah Law officer a ṭuanmi Sany he pehtlai in) a sin ah ka lut tawn i a ei zong ka ei tawn, a riah zong ka riak tawn.
Liamcia kum 40 lio ah mitthli le thanti he Lairam caah rian an rak ṭuan nak kong hngalh duhnak lungthin le upatnak mithmai he ka hal caah ka nu cu tuandeuh lio nakin a hmai a panh chin a mit au zong a reng deuh.
Cinrung tlang lei in a chuak i Timit kuang leiah a liam ziahmahmi minu khi ṭhut bu khin thlalangawng in a hei bih i, Ka fa, kan sin i na phanh lonak le na ei lonak a sau; zanriah na ei ta lai, na ka hal cu tah! Ngaih hmanh na duh ah! Chim ding a tam tuk…”
Mah ti cun kumpi kum 40 chung a uammi, Matu le Mindat i a hmuh tonmi kong a chim i, thawchuahlo ti awk in ka ngaih . A chimmi fakpi in khua a ka ruahtertu tuanbia roling’ (a tak) pakhat ai tel.
(2)
“… Matupi i kan um lio 1956 kum hrawng ah cun sahrang an rak tamtuk. Cakei (pawpi) an tam tuk. Zan hna ah cun Innleng hmanh ah chuah ngam a si lo.
Matupi hi mah lio ah Myo a si cang natein inn 200 hrawng lawng an si i canphio cihmi thing inn pakhat hmanh a um lo. ngaidi cihmi rua inn lawng te an si.
Kan umnak vuanthok zung cu rua inn a si ve ko. Ummm!...kha lio si le can ngai kha dah! Zan khat hna cu zun zun ah ka chuak i, Sany pa nih a ka zulh. A nih cu inn lengah vam hngoh in a dir.
Keimah lawng tual ah ka chuak i ka zung. Kan chuah lio le kan zun lioah cun minmei nih a phenh i thla a maw. Ka zun dih ah khin minmei a ṭian i thlapa ceu pum in a chuak i ka pawng ahcun Cakei pi ṭial reiruai in a ṭhu deudeo ko.
Ka ai i kan innleng ah ka zuang i cakei zong cu kan inn tlanglei ah a zuang ve pa Hu zong nih a hmuh.”
“Tuanbia roling pakhat kan chimh lai. Mah kong ka ruah fate ka mitthli luan a tim peng. Voikhat cu Matu peng i a ummi khuate hna kha acozah rianṭuan hna caah man pek in facang ngalh kan fial hna.
Facang cu an hun ngalh i zing khat cu pa a tampi lakah nutung no pakhat nih a hun ngalh ve. Mah nu cu nu lian pumrua ṭha a si i a tanpawr zong mangtara a si.
Mah nu cu kai thawh i, ziah na vapa na fial ve lo, a dam lo maw? tiah ka hal. Mah cun a hmai a chia i ṭhut hnuah a thawpi ai chuah i roling tuan bia a kong cu a ka ruah.”
(3)
“Bawinu kei cu va ka ngei ti lo ee. Ni kum ah khan a ka thihtak. A thihning kong kan chimh lai mu! (Ar man can tluk khi ai din ta i,) “Kan khua hi inn 12 hrawng kan si i cakei a tamtuknak le a hrantuknak a si.
Zanlei suimilam panga hnu cun a hohmanh khua leng kan chuak ngam lo. Kan khua hi ruapum in hauhruang kan kulh dih i suimilam pahnga cun tlangautu nih tlang a au i kutka khar a si.
Zan khat cu suimilam pali hrawngah ka va cu khua a tuan ko rih, inn pawngkam ah mau pum li nga hrawng tein ka va la ta lai a ti i namtong he rawl ka chuan lioah a kal.
A chuah in tikor hmawmdai tluk a ruah ah khin rua a tuk thawng cu ka theih i pum thum a phur in a rua tuk thawng cu a dai. Mah cun tlun ai thawh, a rat lung lio ti khin ka hei ruah ko.
Asinain inn a phan bal lo. Ni a liam i ka ar hna an riahnak ah an kai, a tlung hlei lo; khua a mui i khuangbai le khuazik hna an awn len zunceh (dumde) hna an i chok len cang ka va cu a chuak hlei lo.
Ka lu buksen a tia cang. A seh cang tiah ka ruah cang i kan inn chak a kawi ka hun auh i hlam ka fial.
Kan kawipa cu amah lawng ai thawh ngam bak lo. A mawh lo. A chim awk ka thei lo ka vaa a thih hnuah zeidah kan nunman a um ti?
Keimah zong ka seh lawlaw ko seh, nun ṭi le thih ṭi dingin ka vatmi ka va pei a si cu ka ti i, ka hni ṭha tein kai venh, far kai van, namtong kai lak i ka va ruak kawl ah cun ka kal.
Kai thawh cun kan kawipa cu a um kho ve lo i namtong ai lak i a ka zulh. Midang cu cipkhap an ti lo. Kan innchung tu in bongbong le chengcheng an rak kan tumpiak.
Fai le nam he cun kutka cu kan hun i kan chuak. Thla a maw i khua cu a mui hringhran. Mahti cun kan pa rua haunak cu zawn damh in kan kawl. Sau khi kan kawl manh lo, a rua haunak cu kan hmuh.
Rua cu pum hnih hleuh cia, pum khat tlawmpal a hramlei ai hleuh. Mah tiangah cun zei thawng hmanh kan thei lo, a king dup peng ko. Kan inn lei i dar tum thawng zong a din deih bantukin kan theih.
Far he cun ruaphur pawngkam cu kan kawl i zunhri lakah a lu ai mennak puante kan hmuh. Mah cun kan hei kawl vima i thingtang ramphur kamah ka va ruak cu kan hmuh.
Cakei muithlam le aw-an cu a leng lo. Ka va cu thi nih a ciah tuk i ka zoh ah ka thin le ka lung vialte kuai dih le man dih ai tim. Ka ngaihchiat le ka lungfah nih a ka tuam i ṭihnak le launak a pelte hmanh ka ngei lo.
Kan pa cu langpak ah fek tein kan ṭem i ka va a kawi he cun kan i zawn i kan put. Kei hnulei ah ka um i far le nam cu kan kut hnih cun kan i put chih veve.
Mahticun kan pa ruak cu kan thawhpi kan hacang kan i rial buin kar li nga kan kal vial ah khin cakei pi cu khuazei lei i a rat zong hngalh loin a hung zuang i kan pa ruak cung ahcun ai bat ṭhup i ruak cu zuanpi a timh.
Kei le kan kawi zong zam ve bak hlah! A rittuk ko nati in kan tha kan rengh chih, far in ka hlio chih. Cakei pi cu far i ka hlio chih lawng ah a zam.
Mah cun a ran khawh chungin ruak cu kan tlunpi. Inn kan phanh cun a kutka cu fek tein kan kharta i kan pa ruak cu sarthi a si caah Matu phung ning in tual ah ruaksuan dingin kan timh.
Mah tiangah cun kan kawi he lawng kan si peng ko. Ahohmanh an chuak ngam hlei lo. Innchung tu ah cun khuang le dar cu din loin an tum i an kan dir kamh.
Ka va ruak cu tual lai ah kan suan i a velchum in meiphu kan tih i ruak le kannih cu meiphu lai ah kan i khumh. Meiphu kan tuatmi cu an alh ngai caah a ceu ngai i khua kulhnak hau hruang zong khi hei hmuh khawh dih a si.
Ka lung chung khin, ‘Cakei kaa chungin ka va ruak ka lak khawh, ka hna a ngam cang! ka ti i, kan pa cu ka vun tongh i a sehnak hma ka zoh lai ka ti ah khin cekeipi cu hauhruang kam in a hrum urmar i hau hruang cu a hun buah tualmal!
Mah vial ah cun meiphu kamah a ra phan colh. Mah cun kan kawi he cun kan thingthu kan i lak zau i keh le orh in kan cheh i a zam. A rau lo, a ra ṭhan i ruak cu meiphu karlak in hunh a timh hoi.
Kannih zong kim lo le zam lo tein thingthu kan i cuh i hmui vut mat in kan cheh i a zam hoi. Mahticun dei ar a khuan tiang a kan tuai fingrei cah a kan ngol hnuah cun kan thi a dai i zankhuadei thingthu kan chehnak kan liang fah kan celh lo.
Khua a dei cun inn chung i a ummi hna nih an kan chuahhnawh i ruak cu kan phung ning in tlamtling tein kan vui.
(4)
Mahticun minu nih a va a thih nak kong Sany Thang Cung nu a ruahmi cu Sany nu nih a ka chimh i, a donghlei ah cun chimtu he ngaitu he kan hnarno ruh a kan ṭam, kan mitthli a hai, kan dang zong a khar i kan bia zong kan peh kho set ti lo.
Vanṭhat kan ti hnga maw? Mah lioah cun coka lei in aw pakhat a hung thang. Sany nau a hniang bik, Mang Uk Thang (pa Mawk) aw a si.
“ Kha!... ka u le ka nu, nan bia ma tuah u! Rawl kan ser dih cang!”
Zanriah kan ei lioah cun khua zazakhi ka ruat. Abikin cekeipi hmanh nih a chah khawhlomi hlan kan Laimi “nu le va, kawi le dua” karlak i ai sihawhmi dawtnak (Love) le zumhtlak sinak (faithfulness) kong khi! Cun nihin thil sining kong hna zong hi!
(Hi capar hi 1998 kum CACC Bukbau ah an rak chuahmi a si. Relnuam, cawnpiaktu ṭha a si caah ka hun tar nak a si. Nang tah Mi kawi/maw i na dir ahkhin zei ṭuanvo ka ngei ti na thei maw?)
EmoticonEmoticon