Chuahkehnak
Za Ling cu Sakta Tinṭhe chung Pu Bual Hmung le Pi Par Khuah nih 1902 kum chungah Sakta khua ah an hrin, a u ah Duh That a si. A pa nih nu dang sinah Hniar Tum a hrin; far an ngei lo.
Cacawnnak
Sakta khua ah Mission sianginn cu 1916 kum ah an tuah i an saya cu Shia Khaw a si. Saya Shia Khaw nih Khrihfa a simi siangngakchia cu din deuh in a tuk hna i Khrihfa a si lomi tu cu fak deuh in a rak tuk tawn hna. Za Ling zong cu Khrihfa a rak si lo caah fak deuh in Saya Shia Khaw nih cun a rak tuk tawn caah Khrihfa ahcun fung tuk ṭih ah a rak lut ve. 1919 kum October 20 ni ah Rev. Dr. Cope nih Hakha khua ah tipil a pek. Amah cu Sakta ABM sianginn cun tang 4 a rak awng.
Sakta khuami nih Mirang doh dingin ral an rak thawh caah Mirang nih Sakta khua cu mei in an duah ruangah Za Ling te chungkhar cu Gangaw peng Kyaw (Kiorua) khua ah an rak zaam. Gangaw vuanthok Saw San Wa nih Laiholh cawn ka duh a ti caah Za Ling nih Lai holh cu a rak chimh.
Baibal Sianginn kainak
Za Ling cu Kiorua khua i a um lioah Gangaw vuanthok Saw San Wa cu lai holh a rak cawnpiak hna caah an sinah an um ter i an rak dawt ngaingai. Cucaah Insein i kawl Baibal siangin ah kaiter an rak duh ko nain caan aa rel rem deuh lo caah cawn khawh loin a rak um. 1928 kum chungah Hakha khua ah Biaknaklei Conference nganpi a rak um i Za Ling zong cu Kiorua khua cun a rak tlung ve. Za Ling cu Hakha khua a phak tikah Saya Aung Dwe (Ba Saw Pa) he an i tong i Saya Aung Dwe nih cung a duh ngaingai caah amah rian bawmtu ah Rs. 15/- pek dingin a rak sawm nain a duh lo. Cun U Doi Sang nih Post Offiice ah Rs. 40/- pek dingin a sawmmi zong cu a rak duh lo.
Hi lio caan ahhin Rev. Dr. Chester U Strait nih 1928 kum May 1 ni in Baibal Sianginn cu a rak thawk. Chin Hills Bible School tiah an rak ti. Za Ling Zong cu mah Baibal Sianginn ah cun kai a duh ve caah a sok ve i a hmuh caah Kiorua hmanhah kir ti loin Baibal Sianginn ah cun a kai colh. Baibal Sianginn a kaimi cu minung 14 an si i kum dongh tiang a kaimi cu 12 an si. Siangbawite nih kum khat ah Rs. 1000/- cio an bawmh hna.
Baibal caleh a bawmh hna
Za Ling cu Kawlca tang 4 a awn lengah Gangaw vuanthok Sawn San Wa te sin zongah a um caah le Kiorua khua i a umnak zong cu a sau ve cang caah Kawl ca le holh cu a thiam ngaingai caah siangbawipa nih cun amah bawmtu ah a rak hman. Mah lio caan ahcun siangbawite nih Baibal ca (cathar) an rak leh lio a si i hla zong an rak leh lengmang ve. Baibal ca cu Kawlca chungin tam deuh leh a si caah Za Ling nih cun tampi a bawmh khawh lengmang ve. Efasa cakuat hoi hna hi cu Za Ling nih a rak leh mi a si ngawt. Khrihfa Hlabu No. 440 Sui Khualipi timi hla khi amah lehmi a si.
Siangbawite he cun Baibal ca-leh le Hla-leh cu a si khawh tawk te in a bawmh hna i 1937 kum chungah hla fung 315, solfa in an hun chuah i 1940 kum chungah Baibal cathar (NT) cu a cauk pi in an hun chuah. Rev. Strait nih Za Ling cu a rian a bawmh caah thlakhat ah Rs.5/ lahkhah ah a pek.
Nupi ṭhitnak
Za Ling cu nupi ṭhit a hung cutzat ve cang cingla rualchan nih Saya Isaac far Mabel Ni Nawn cu an ṭhitpiak i 1931 kum May 5 ni ah Rev. Dr. Strait nih kut sih thlacamnak a tuahpiak hna. Mabel Ni Nawn cu Josep le lakhu hna i an fanu pa thumnak a si. Amah cu Rev. Dr. Cope nu pi kuttang ah tang 6 a awng.
Pathian rianṭuannak
Za Ling cu Baibal sianginn le a dih cang, nupi le a ṭhit cang caah an khua Kiorua ah tlun loin Sakta khua ah an kir i an um. Mah hnu cun Senthang peng le Zotung peng zohkhenhtu ah an chiah i Saya min an pek. Cucaah Za Ling cu Saya Za Ling tiah run auh a si cang. Sakta khua an kir hi 1933 kum ah a si i an phanhka ahcun umnak inn an ngeih lo caah Pu Ral Mang inn ah an um chung i mah hnu cun Pawpa sang ah inn an sakpiak hna mah ka ahcun an i ṭhial. Mah lio ahcun Sakta cu inn 20 hrawng Pathian a biami an rak um cang. Anmah cu Saya Shia Khaw cawnpiaknak thawngin Khrihfa a cangmi lawngte an si.
Saya Za Ling le an nu Sakta khua an phanh tikah hin Biakinn a rak um lo caah an umnak Pu Ral Mang inn ahcun an i pum tawn. Cu lio Khrihfa hna nih cun zarhpi ni cu ulh taktak in an ulh i rawlchuan dah ti lo zei rian dang cu ṭuan phung a si lo; a chia an ti. Zarhpi ni ah a zawmi dah ti lo a dammi paoh cu Biaknak hmun ah an chuak dih i an sak hmasa bik hla cu "Tu hnuah khuaṭha ah" timi hla a si. Hla cauk zong a um lo lengah cathiammi zong an um lo caah mah hla cu zoh lo bak in an sak tawn.
Biakinn saknak
Saya Za Ling le an nu Sakta an phanhka ah cun pu Ral mangte inn ah an i pum tawn. Mah hnu cun Biakinn sak cu an hun timh i Hakha sang ah an sak i 1995 kumchung ah an dih. A hnuah khuachung le Haukar kar 'onto' timi hmunah tlakrawh inn pi an sak. Sakta Bualfiang zong ah Biakinn cu tlakrawh in an sak.
Ordination peknak
Saya Za Ling cu caan sau nawnte Pathian rian a ṭuan hnu 1940 kum ah Sakta Khrihfabu nih ordination kan pekpiak u, tiah an sok caah ordination cu 1940 kum March 22 ni Lumbang khua i tuah mi Chin Hill Baptist Association civuipi ah an pek. Mah hnu cun saya Za Ling cu Rev. Za Ling run ti a si cang.
Zaaṭhal ṭhialnak
HBA nih HBA ramchung ah an tuah bal lomi a si nain 1970 kum ah Rev. Za Ling cu zungzal a umnak sakta khua in meng 6 a hlatnak Zaṭhal khuaah an ṭhial. Rev. Za Ling nih lunglawmte in a cohlan i Zaṭhal khua ah cun an i ṭhial. Kum 2 an um i mah chungah cun Zaṭhal Khrihfabu cu ṭhate in an zohkhenh hna.
Golden Jubilee tuahpiaknak
Rev. Za Ling cu Senthang peng Khrihfabu nih Golden Jubilee (1928-79) Sakta khua ah 1979 kum February 2-4 chung ah an tuahpiak i HBA rianṭuantu hna, Hakha, Zokhua, Tinam le Senthang peng Khrihfabu vialte hlaremh cio te he an tlung dih. Sakta cu ti a har tuk caah khua mi ngaknu le tlangval vialte cu riva ah dei hlan hin tithan ah an pok tawn i Jubilee puai hmanh cu a nuamh te nuamh lo a rimṭhla an tep kho lo an ti.
Rev. Za Ling cu Senthang peng nih Julilee an tuah piak hlanah Zotung peng Khrihfabu nih 1971 kumchung ah Lungngo khua ah Jubilee cu an rak tuahpiak cang. Zeibantuk Jubilee cu a um lo nain Silver Jubilee ṭheo dah a si lai. (caṭialtu)
Cu caan ah cun Lungngo khuami zumtu thar minung 143 tipil a pek hna. An nu ṭha Chin he an kal i, mah kum i Zotung peng an phanh hi a hmanung bik an phanh a si.
Rianṭuan man pekmi lahkhah Rev. Za Ling cu Pathian rian a ṭuan chung kum 54 (1982-1928) ruan man an pekmi cu hitihin a si.
1928-1931 kum 3 chung thla khat Rs. 5/- in Rs. 180/-
1931-1940 kum 9 chung thla khat Rs. 15/- in Rs. 1620/-
1940-1941 kum 1 chung thla khat Rs. 19/- in Rs. 228/-
1941-1949 kum 8 chung thla khat Rs. 30/- in Rs. 2880/-
1949-1962 kum 12 chung thla khat Rs. 100/- in Rs. 14400/-
1962-1980 kum 18 chung thla khat Rs. 180/- in Rs. 38880/-
1980-1982 kum 2 chung thla khat Rs. 250/- in Rs. 6000/-
Pensen laknak
Rev. Za Ling cu 1983 kum in HBA nih thla khat ah K. 300/- in pensen an pek. SBA zong nih pensen lahkhah an pek ve nain hmaanhmaan in an pe lo.
Hrinmi fanu fapa hna:
Rev. Za Ling cu Pi Mavel he Pathian rosung an hmuhmi fale hna cu: Tin Sui, Ṭhaa Chin, Thawng Uk, Nawl Hmung, Ni Sui, Mah Ngun, Tin Thawng, Cung Uk, Cer Iang le Van Biak tiah fapa 5 le fanu 5 an si.
Tlpil a pekmi hna
Rev. Za Ling cu Ordination a hmuh caah 1940 kum in 1983 kum tiang tipil a pekmi dihlak minung 2635 an si.
Rev. Za Ling thihnak
Rev. Za Ling cu zawtnak chiahru ngaingai a ngei lo i mi vanṭha ngaingai a si. Cumpi tlangrai timi hawi zawt cio in cun a bawh caan cu a um ve. A kum zong cu kum 96 a tling cang i thithaa le thazaang der in a hung um cang. A thih lai zongah hin a zual hmasa lo. Ka caan a dih lai. Ṭhate in rak ka zoh ko uh; ṭhate in rak ka ih ter uh, tiah a chim bute i a thaw a dih ziahmah ko. A thih caan cu 1998 kum October 9, ṭimhnu suimilam 2:30 ah a thaw a cat.
Bawipa caah rianṭuantu a si bantukin thih zongah a van a ṭha. Mah can liote ah cun HBA Bible conference he aa chan (aatong) i HBA ram pumpi khua kip in an tlung. ZBC pupa hna zong an tlung. A ruak cu HBA ram pumpi le ZBC ram tiang in hmuh dih a si. Anmah Senthang lei zong cu an phan ngawt.
Rev. Za Ling a hmanung bik upat peknak Service cu an inn ah 1998 kum October 9 in chunhnu suimilam 2 ah an tuah i pumh nak a dih hnu cun HBC Biakinn ah pumhnak an tuahpiak ṭhan. Mah pumhnak a dih hnu cun Carson thlan ah a rianṭuan hawile sinah an vui.
Rev. Za Ling rianṭuannak:
Siangbawi Dr. Strait nih Baibal ca le hla a rak leh lioah hin tampi a rak bawmh. Efesa cakuat hi amah lehmi a si.
Sakta khua ah Primary Sianginn a rak ummi cu khua mi nih kan duh lo an ti caah an hrawh i Saya Za Ling le Saya Ṭial Hmung nih Private inn an hun tuah ṭhan i 1950 kum ah Cozah Sianginn ah an hun laak.
Zotung pengah Rev. Sang Ling he khual an tlawng i khua pakhat an phan. Khuabawipa inn ah an va kal i an rawl ṭaam caah rawl an hal i an pe hna lo. Rev. Sang Ling nih inn chung ah a lut i kawhra beng a vung cawi i khuabawinu cu a thin a hung i Rev. Za Ling nih meilah le thim a ṭhenh i kawhra cu khimte in an ei.
Buddhist biaknak kawl biaknak ah ser dingin U Nu nih a timh ruangah U Nu ton dingin Rev. Za Ling, Rev. Lal Hnin le Rastor Hrat Ling an rak thim hna.
Rev. Za Ling cu Senthang peng le Zotung peng chungah fakpi in Pathian bia cu a vahpi i a chimh lengmang hna. Amah rianṭuannak thawngin Khrihfa cu an hung karh chin lengmang.
Cherhchan: Rev. Za Ling (A) Tuanbia, Page 1-19
Tuanbia tial thantu: Sayaci Dr. Bawi Hu a si. Tuanbia tialtu tuanbia hika hi click law rel khawh a si.
EmoticonEmoticon