Salm 8
Pathian Sunparnak le Minung Lianhngannak
(David Hla)
1 Maw BAWIPA, kan BAWIPA,
Na lianghngannak cu vawleicung
dihlak ah hin a lang ko!
Nangmah thangṭhatnak hi
van tiang a phan i;
2 ngakchia le bawhte nih hla in an sak.
Na ral hna khamkanhnak ah
ralhruang na ser i,
na ral le nangmah an huatu hna
rak donhnak ah ralhau na ser.
3 Nangmah na sermi van le
an hmun ciote ah na chiahmi
thlapa le arfi hna khi ka zoh tikah,
4 minung hi zeidah a si i na hnakkar ah
na tenh?
Minung menmen a simi hi
zeidah a si i a zawn na ruah?
ti hi ka ruat.
5 Nangmah lawnglawng hi a cungah
a ummi na si i
sunparnak le upatnak cu
a lu ah na chinh.
6 Na sermi thil vialte a uktu ah na ser i
zeizong vialte hna dihlak cungah
khan na chiah:
7 tuu le caw le ramlak saram hna,
8 va le nga le rili chung thilnung
vialte zong,
an dihlak in a tangah na chiah hna.
9 Maw BAWIPA, kan BAWIPA,
na lianghngannak cu vawleicung
dihlak ah hin a lang ko!
Hi biazai cu Pathian vawlei ah minung dirhmun tiah auhmi salm a si. Sernak he aa pehtlaimi salm a si (cf. Slm 19;104; 139). Hi salm cu siangpahrang nih siseh, Israelmi ahopaoh nih siseh Tabernacles puai ah an sak tawnmi hla a si. Vawlei dip in sermi minung menmen kha Pathian nih rumra le uktu sinak a pek i Anderson lebang nih cun 'hngalh awk a har taktakmi minung' a ti phah. Minung cu vawlei siangpahrang a si i zohkhenhtu ding ah Pathian nih a fial (Gen. 1:28; 2:15, 19 ff). Asinain cu minung a lianhngannak cu amah caah si lo in Pathian thangṭhaṭu ding ah si. Cu minung tling taktak cu Adam donghnak Jesuh Khrih ah kan hmuh i minung ser a sinak a rian nih aa tinhmi kha a tlinh (cf. Heb. 2:6-9; Efe. 1:19-22; 1 Kor. 15:24-26).[1] Hi salm cu salm vialte lakah thazaang a kan petu bik pakhat ah ruah a si, Pathian lei ah aa zuam tukmi nih a phuahmi a si. Tabawah (nature) nih Pathian phuannak, a sunparnak kha a langhter. Kant lebang nih cun a hun uar khun i a chim an timi cu: "arfi nih van cu ceunak an pek i, ka thinlung chungah nunzia an ka pek," a ti, an ti.[2] Hi salm kan relnak thawngin sermi thil vialte hi Pathian biakinn an si dih timi zong hi thinlung mit ah a hung langmi a si (cf. Slm. 104).[3]
Caang khatnak: Hla a si bantukin Pathian thangṭhatnak ah hin Salm caṭialtu cu Pathian a biami hna sinah aa pum ve i "Yahweh kan Bawipa" tiah an thangṭhat. A lianhngannak cu vawlei cung dihlak ah aa phuang i Amin sunparnak kha an langhter. Amah a min cu 'BAWIPA" ti he hin a sullam aa khat (cf. Slm 19:2; 148:13); cu a sunparnak cu vawlei nih a pekmi sunlawihnak nakin a ngan deuh i van tiang khi a phan, cu hmun cun a bawi ṭhutdan cung khan a ṭhu (cf. Slm2:4; 104:3; Isa. 66:1); Sertu Pathian a sinak kha a sermi thil vialte nih an langhter.[4]
Caang hnihnak: Pathian lianhngannak cu minung hmurka in chimcawk ding a si lo; holh nih a zaat lo; hla vialte lakah hla sunglawi bik cu ngakchia le bawhte nih bababa (babblings) ti in an chimmi bia phun in Pathian thangṭhatnak kha a si. Israelmi hna Sernak tuanbia kan zoh tikah Pathian nih vanrang kulh chung (firmament) i a ummi ṭhawnnak vialte, Limkeng ṭhawnnak nih ningcang lo in thil a umtermi muihnak vialte kha BAWIPA nih a teinak; a ral vialte a teinak a si. Pathian nih a ceunak le a ṭhawnnak in a tei i "a thiangmi ah a ser," ti hi an thinlung chungte ah a ummi Pathian ṭhawnnak cu a si (cf. Gen. 1:6, 14); ral nih Pathian an zuamcawhnak vialte cu Pathian nih ralhruang le ralhau a ser kanh hna.[5] Bawi Jesuh nih Salm 8 hi a hun char i a chimmi cu: "Ngakchia tete hna le hnuktlai lio bawhte hna kha, na thangṭhatnak cu na chimter hna," (Matt. 21:16) a ti.[6]
Caang thumnak: Salm caṭialtu nih hin zan i van a zohmi ah hin saupi in khua a ruat ti a langhnak cu thlapa le arfi kong tiang a hun chim. Vanrang kulh chung ummi thil vialte a tuaktan tikah a lungchung i a hung langmi cu minung hi Pathian hmaika ah a min a thang lo tukmi kan si kha a hun hngalh. Genesis 2:7-19 chung kan zoh tikah minung le saram hna cu Pathian kut in sermi kan si ti kha kan hmuh i, hika zawn ahhin van thil vialte zong hi Pathian kutdong in sermi an sinak kan hmuh chap; hika i na sermi (na kutdong in na sermi) timi hmanthlak bia nih a langhter duhmi cu vawlei cung thil lianngan vialte hna hi Sertu lo in cun pakpalawng men an si ko (cf. Isa. 40:12-17) ti kha a si. Na chiahmi (established) timi biafang umtuning ahhin 'timhtuah' tinak zong a si i 'sak le hramthlak' ti zong in fian khawh a si. A bit-kauhnak tah awk a ṭha lomi Pathian lianhngannak kha a khuaruah a har i a lawmhmi a si (cf. Slm. 24:2; 119:90; Job 31:15; Phut. 3:19).[7]
Caang linak: Arfi in a khatmi van a hun zoh i Pathian lianhngannak thukpi in a hun ruah tikah cun minung hi a hme tukmi kan si kha a hun hngalh. Mi fapa ti zong ah a mirang holh ahcun a um nain cu mi fapa le minung ti kha a sullam aa khatmi an si ko. Hnakkar tenh tiah hika i a hmanmi biafang cu zohkhenhnak tinak a si. Thuk deuh in kan hun purh ahcun a tlaumi maw a chambaumi maw a um tikah cucu zeitindah ka hun tuaktanpiak lai timi zawnruahnak phun khi a si. Bawi asiloah zohkhenhtu nih dawtnak in cheknak, zohfelnak phun khi a si i Pathian nih zawnruahnak le velngeihnak he minung a hun lennak phun a si (Job 7:17-19; Jer. 15:15; 27:22).[8] Hihi hnakkar tenh timi kan Laiholh thuk nih a sullam a hun khen bik ko.
Caang nganak le caang ruknak: Sunparnak le upatnak tiah a hun hmanmi bia hi Pathian ziaza le sining (aṭributes) an si (cf. 96:6).[9] Hi Pathian ziaza le sining nih a siangpahrang sinak kha a langhter. Minung cu, cu siangpahrang sinak cu a pek; asinain minung cu Pathian a si lo, Pathian muisam le lawhnak in sermi a si (Slm 29:1; 104:1; Gen. 1:26-27).[10] Nangmah lawnglawng hi a cungah a ummi na si timi hi a Hebru Baibal ṭialning in kan hun leh ahcun: "Nangmah nih minung na ser tikah nangmah tluk dingah cun chambaunak tlawmpal a ngei," ti in a um. Pathian nih minung cu Amah muisam lo in a ser tikah vanmi nakin tlawmpal cu niam deuh in a ser ti kha an zumhning a si.[11] Cuticun Pathian nih minung cu sunparnak le upatnak luchin kha a hun chinh i sermi thil vialte uktu sinak rian kha a khinh, cu nih fiang ngai in aw-kir bantukin lungthin chung ah a hung langmi cu Genesis 1:26, 2:19-20 chung bia kha an si.[12] Caang ruk chung ahhin 'na ke tang ah na chiah' timi a hmanmi hi van i a zuangmi si hna seh, rili chung ummi si hna seh, vawlei i a tlongmi sermi vialte cung i nawlngeihnak kha a si.[13]
Caang sarih le caang riatnak: Hi caang hna hi caang ruknak a peh kha an si. Sermi thil vialte cung i minung dirhmun kha Tluknak (Gen. 1:28) an ton hlan pi khan pek an si cang i an Tluk hnu (Gen. 9:1-3, 7) zong ah khan lakkanh an si hlei lo. Minung cu Pathian nih sermi thil vialte zohkhenhtu ah rian a khinhmi a si. Van, vawlei le rili chung i a ummi vialte tiang in minung nih ningcang tein an um khawh nakhnga zohkhenh ding ah, Pathian nih a ceunak ceuhter dingin minung cu rian a fialmi a si. Sermi thil vialte nih anmah tein an i uk dih lai tinak kha a si lo; an dihlak in minung tang ah a chiah dih hna.[14]
Caang kuanak: Hi caang cu caang khatnak he khan an sullam aa khatmi a si. Maw BAWIPA tiah a hun hman hmasatmi Pathian min hi Yahweh tinak kha a si i; kan BAWIPA timi nih a chim duhmi cu zeizong vialte a kuṭang ah a chia dihtu, nawlngeitu bik tinak a si.[15] Hi caang hi thluachuah thangṭhatnak hla (doxology) ti zong ah kan ti khawhmi a si. Minung nih a sining a hun i hngalh i zeihmanh a si lo kha a hun i hmu i Pathian lianhngannak kha thangṭhat lo in a um khawh lonak kha a langhter.[16] Thangṭhat thluachuahnak hla kan sak cio tikah hin sullam thuk tukmi a ngei ti kha a hun kan hngalhter.
[1] NIBC, 562. Vanrang toi i sining (nature) kong kha a chim i cucu Pathian aa phuannak a sinak kha a langhter. Van nih vawlei a kauhnak a langhter bantukin Pathian sunparnak cu vawlei dihlak ahhin a khat tiah Weiser nih cun a fianter ve; Weiser, 140.
[2] Oesterley, 141. Hi Salm hi Judahmi nih an hrilhfiah ning ahcun sernak hla a si an ti lio ah chanlai khrihfa thangṭhatnak pumhnak i relmi ahcun Khrih Vancung A Kai Ni ah an rel tawnmi a si. Minung man kan ngeihnak (dignity) kha biapi ngai in a langhtermi Salm a si tiah Waltke le Houston nih cun an ceihmai ve. Waltke & Houston, 244.
[3] Waltke & Houston, 259.
[4] IB, 49. BAWIPA kan BAWIPA timi hi a Hebru min cun Yahweh asiloah Adonai ti a si i Israelmi nih Pathian min a tlangpi in an auhnak a si (cf. Ex. 3:15), a sullam cu nawlngeihnak tling a ngei mi Cung Nung Bik Bawipa tinak a si; NIBC, 563 ah zoh.
[5] Ibid., 50. Hika i ral a timi hna hi ral taktak le phuhlam hmangmi hna ti zong a si kho i Sernak tuanbia i muihnak ṭhawnnak a rak teinak zong kha a si khomi a si (Gen. 1:2; Isa. 51:9ff; Salm 89:9ff); NIBC, 563, ah rel chap. Cun ngakchia le bawhte timi nih a hun langhter mi cu Pathian pekmi thazaang a si tiah Oesterley nih cun a hrilhfiah ve; Oesterley, 140 ah rel.
[6] Hargreaves, 13. Ngakchia nih an nu le an pa an i bochan hna i; nga nih ti aa hngatchan i thingkung nih thli le vawlei ṭha aa bochan ve. Minung nih Pathian aa bochanning hi a ngan ngaingaimi a si, a ruang cu Pathian cu thilnung vialte a sertu le a uktu (control tu) a si caah a si.
[7] IB, 50.
[8] Ibid., 51. Mi fapa ti le minung ti hi an sullam aa khat; a chim duhmi cu a santlai lo ngaimi tinak a si. Cun hnakkar tenh timi zong hi 'philh lonak' tinak a si; amah ai-awh in tuah piaknak asiloah lungthin peknak ti zong a si kho; NIBC, 563 ah fiang deuh in rel khawh a si.
[9] NIBC, 563.
[10] Barker, 803.
[11] CBC, 356. Biakam Hlun i minung kong kan ruah tik ah a man ngeihnak (dignity) hi amah tein a ngei kho mi a si lo; a ruang cu minung a sinak hrimhrim kha Pathian laksawng a si caah a si; Weiser, 144 ah rel chap khawh a si.
[12] Oesterley, 141.
[13] IB, 52.
[14] Barker, 803. Calvin nih a hun ceihmai chapmi cu: Pathian nih tuu phaw in minung angki a hun aihnak le rian a ṭuan tikah caw le rang nih an hun bawmh lainak le nga le sa an einak ding kong kha a hun chim i cu vialte pek a sinak cu Pathian nih rian a khinhnak kha a si i David nih zeimaw zat te a hun langhtermi a si, a ti. Calvin, 37 ah rel chap.
[15] CBC, 356.
[16] IB, 53.
Credit: Rev. Dr. Lal Pek Lian Facebook
EmoticonEmoticon