Salm 2
BAWIPA Thimmi Siangpahrang
1 Zeicahdah miphun hna nih
ral thawhnak khua an khan i
An mi hna nih thil ṭhahnem lo
dohnak khua an ruah?
2 An siangpahrang hna le
an uktu bawi hna nih
BAWIPA le BAWIPA nih a thimmi
siangpahrang doh awk
khua an khan.
3 An i thawh i, “An kan ṭemnak
hri kha chat u si law
hlonh u sih,” an ti.
4 BAWIPA nih vancung i a bawiṭhutdan
cung khin a run nih hna i
capo ah a saih hna.
5 Thinhung ngaiin an sinah bia
a chim i a thinhunnak nih cun
an thin a phanter hna.
6 Aa thawh i, “Zion ka tlang thiang
cungah ka siangpahrang cu
ka chiah cang,” a ti.
7 BAWIPA nih a chimmi cu
ka thanh lai,” tiah
siangpahrang nih a ti.
Cu a chimmi cu hihi a si: “BAWIPA nih
a ka thawh i,
‘Nangmah cu ka fapa na si,
nihin ah hin kan hrin.
8 Ka hal law, miphun vialte hi
nangmah kan pek dih lai;
vawlei hi a dihlak in nangmah ta
a si lai.
9 Thirfung in na uk hna lai i
tlak um bangin na khuai dih
hna lai,” a ti.
10 Cucaah siangpahrang hna,
ka bia ngai tuah u,
uktu bawi hna, hngal cang tuah u.
11 BAWIPA cu ṭih bu tein
a rian ṭuan tuah u,
therphang in um u law
12 a hmaiah kun tuah u.
Cu ti a si lo ahcun, a thinhunnak kha
khulrang in a alhmi a si caah,
a thin a hung lai i nan thi sual lai.
Amah chungah aa dormi cu
thluachuakmi an si.
Hi Salm fung hnihnak cu fungkhatnak he an bia kalning ah pehtlaihnak an ngei. Tahchunhnak ah Salm 1:1 le 2:12b ah thluachuakmi timi an hman ṭi, Salm 1:2 le 2:1 ah khua an ruat, an khaang timi a Hebru holh in cun haga ti kha an hman veve, an donghnak biatlang ah lam timi hmanthlakbia in rawhnak kong an hman ṭi veve fawn (Slm 1:6 le 2:12). Salm fungkhatnak ahhin midingmi nih BAWIPA aa bochan i a nawlbia a zulh tiah a chim lio ah funghnihnak nih BAWIPA nih chiti a thuhmi zumh awktlak a sinak kong kha a kan chimh ve.[1] Hi Salm hi siangpahrang biazai phun in ṭialmi a si i biazai ṭialtu nih Messiah sining phuanchungnak in a bia a kalter.[2] Caang li ah a biazai umtuning cu ṭhen a si i caang 1-3tiang hi doh hmangmi miphun hna ti a si i caang 4-6 tiang hi Pathian nih van in a hun lehnak le uknak a si i caang 7-9tiang hi Pathian biachahnak an si i caang 10-12 hi Messiah pennak kong an si.[3] Hi Salm hi Israelmi Babilon sal an taan hlan i rak phuahmi biazai si dawh a si fawn.[4] Biakinn hmasa a sunpar lio (960-586 B.C.E) ah khan David a hun chaangtu siangpahrang bawi ca i sui luchin an chinh lio ah rak hman bikmi salm a si.[5]
Caang khatnak le caang hnihnak: Zeicahdah tiah biahalnak a hun tuahmi nih Bawipa ralchanh in le chiti a thuhmi dohnak kha a langhter i biazai phuahtu nih khuaruahhar in a hun phuanmi cu vawlei uktu hna nih Pathian dohnak ah lungthin an i cheu i an doh ṭi a ti. Asinain miphun hna dohnak cu pakpalawng ah a cang ko a ti. An siangpahrang hnanih hlangfang tuk in an dohnak hi David pennak an doh a si i cu a sullam cu vawlei cung dihlak a uktu tlerhkhawn phun kha a si. Pathian nawlngeihnak cohlan duhlo zong a si tiah NIB nih cun a hun chap.[6] Hika i BAWIPA nih a thimmi timi hi chiti thuhmi ti zong in fian khawh a si i hi chiti thuhmi nih a chim duhmi cu David pennak ṭhutnak i a ṭhumi paoh kha an si.[7] Judson siangbawipa nih Kawl Baibal cauk a lehmi ah cun “Khrih” timi biafang bak kha BAWIPA nih a thimmi siangpahrang timi zawn ahhin hlangfang ngai in a rak hmanmi rel khawh a si.
Caang thumnak: Hi caang nih aa tinhmi cu bawi si an duh venak kha a si i siangpahrang hremnak asiloah ṭemnak hri (yoke) in luat kha a si.[8] Hika i hmanthlak bia in an chimmi ṭemnak hri a timi hi saphaw hri a si i caw hngawngkual i an hrennak hri phun kha a si i siangparhang nih ral a tei tik ah sal i a hruaimi hna kha hi bantuk hri in ṭemchih an si tawn (cf. Jer. 2:20; 5:5; Slm 129:4).[9]
Caang linak: Hi caang ahhin biazai hmanthlak hi vawlei lei in vanlei muisam ah a hun i thleng. A thazaang a der tukmi vawlei uktu hna kha Pathian nih a nihsawh hna nak kan hmuh khawh. Miphun hna cu i tuainak nganpi an pek hna lio ah Pathian nih vancung i a bawiṭhutdan cung khin a run nih hna i capo ah a saih hna, a ruang cu an donghnak kha a hngalh caah a si (cf. Slm 37:13; 59:9; cf. 52:6).[10]
Caang nganak: Hi caang i Pathian thinhunnak timi nih a chim duhmi cu a caan a hun tlin tikah a bia lawng si lo in miphun hna cung i a tluntermi ṭihnak kha a si i hi thinhunnak hi Pathian nahchuahnak ti zong in fian khawh a si (Nahum 1:2-6). Pathian nih amah a dotu le a zuamcawhtu hna kha a ngaithiam kho hna lo asinain a halmi hna cu Amah cung i zakhat ah zakhat zumh awktlak in nun kha a si (caang 11-12).[11]
Caang ruknak: Hi caang nih a langhtermi cu Pathian nih David pennak kha a thim i Zion cu a tlang thiang ah a zarhnak kan hmuh khawh (Slm 132:11-14).[12] Hika i ‘ka’ timi a hman mi nih a langhter mi cu BAWIPA kha a si. Pathian thimmi siangpahrang nih ‘a tlang thiang’ (Slm 3:4; 15:1; 43:3; 48:2) kha a thim i cucu Zion tlang hi a si. Siangpahrang cu suiluchin an chinh ni, nisunglawi ah tlawngbawi asiloah profet nih puai ni ah relmi biazai a si.[13]
Caang sarihnak: Hika bia hna hi Biakam Thar chung i Lamkaltu 13:33 le Hebru 1:5 le 5:6 chungah an hun char tik ah Khrih he tahchunh a si. Biakam Thar a ṭialtu nih Salm sining taktak theih lemlo in a hun charmi a si ko i kan Bawipa Jesuh tu nih cun a cherhchan bal lo.[14] Hi caang hi Jerusalem i siangpahrang chiti an thuh i sui luchin an chinh hnu ah biazai ṭialtu nih Pathian biakhiahnak a hun relmi le thanhmi bantuk a si a ti. Hlan lio Iziptmi nih an tuah tawnmi raithawinak phun a si a ti.[15] Thanh tiah hika i a chimmi hi David pennak cu relṭhannak asiloah felte in cabia in chiahnak ti bantuk in sullam a ngei i Pathian biakhiahnak kan hun zoh tikah David sin i Pathian biakamnak cu: “keimah cu a pa ka si lai i amah cu ka fapa a si lai.” (2 Sam. 7:14; cf. Gal. 4:7).[16] Nihin timi sullam cu siangpahrang nih a bawiṭhutdan i a ṭhut ni kha a si. Ka fapa ti tikah hin phung ning te in fa i canternak (Hammurabi nawlbia 170-71) tinak a si (cf. Slm 89:26-27).[17] Siangpahrang thar cu Pathian nih phung ning te in fa i a cantermi a si.[18]
Caang riatnak: Siangpahrang sinak nih hlawknak a chuahpimi pakhat cu Pathian le siangpahrang an i pehtlaihnak ah khan a si. Pathian fapa dirhmun in zalong tein a pennak kauhnak ding kha Pathian a hal khawh pin ah amah le a pennak cu vanrang toi dihlak uktu Pathian kuṭang ah aa tlakmi a si. Zaangfahnak le velngeihnak a ngeimi a pa nih a fapa cu ro bantukin miphun vialte le vawlei dihlak cu a pek. Pathian cu vawlei cung Uktu a si bantukin David pennak cu vawlei dongh tiang a hun kauhternak a si.[19]
Caang kuanak: Pathian messiah pennak cu hika zawn ahhin thazaang ṭannak phun a lo ko na in daihnak a chuahpi tu a si. Thirfung in uknak ti tik ahhin ral vialte cu tlak-um bantuk in a khuai a hmal dih hna lai (cf. Jer. 19:11) tinak a si. ‘Fung’ a ti tikah hin uk tinak hmelchunhnak a si i biaceihnak le sikaan ngeihternak tinak a si. Cu ‘fung’ cu Pathian nih uktu bawi a pek tik ah miphun hna uknak nawl a pek kha a si.[20] Khuai (to break) tiah hika i a hmanmi cu a holh umtuning ah ‘tukhaal nih dawtnak in zohkhennak’ ti zong in fian khawh a si. [21]
Caang hranak le hleikhatnak: Vawlei uktu hna le siangpahrang hna nih Pathian bia an ngaih naklai vawlei Uktu Pathian nih lungsau in a auh hna nak aw a si. Toidornak asiloah tangdornak in Pathian an cohlan ding kha duh piak an si. Hika i Pathian sin i i peknak (submission) a timi hi rianṭuan piak (serve) ti zong in fian khawh a si.[22] Ṭih bu te le therphang ngai in a rian an ṭuan piak awk a si a ti (cf. Slm 5:7). Hika i ṭihnak asiloah therphang in timi hi Pathian ṭihzah upatnak phun kha a si i cu ṭihzah upatnak nih a chuahpimi cu lawmhnak taktak kha a si.[23] Baibal lehmi dangdang ahcun ‘a ke kha hnam’ timi (kiss his feet) hi therphang ngai in timi he khan kemh in an leh chihmi a um. Hika zawn i a ke kha hnam timi nih a sullam a chim duhmi cu Amah tang ah ka um ti i hngalhnak a si (cf. Isa. 49:22; Slm 72:9; Mikah 7:17).[24] Hlan lio Nichuahlei nunphung ahcun ke hnamh cu upat peknak a si i tangṭhumh nun langhternak zong a si fawn (cf. 1 Sam. 10:1).[25]
Caang hleihnihnak: Amah chungah aa dormi nih cun thluachuahnak an hmuh lai, asinain misual hna cu an rawkral ko lai. ‘Aa dormi’ tiah hika i a hmanmi a sullam cu Pathian aa bochanmi, Pathian aa hngatchanmi, midang zong a bochan ngammi tinak a si (cf. Slm 5:11; 7:1; 11:1; 16:1; 25:20).[26]
[1] Waltke & Houston, 161-162.
[2] Hika zawn i Messiah sining pawl a simi chiti thuhmi ti te hna, ka fapa ti te hna le ka siangpahrang ti te hna hi a ngaingai ti ahcun hi Salm nih Messiah kong hi a chimmi cu a si lo tiah Oesterley nih cun a ceihmai ve. Vawlei uktu ka a chim sawsawhmi a si ko i a hnu tu ah messiah he an hun tahchunhnak tu kha a si a ti. Oesterley 123 ah rel.
[3] NJBC, 527.
[4] IB, 23.
[5] Waltke & Houston, 180.
[6] NIB, 689.
[7] Barker, 794. Compact Bible Commentary nih cun hika i BAWIPA timi nih a chim duhmi cu Pathian kan Pa hi a si i chiti thuhmi timi cu a Fapa kha a si. Hi dohnak phun hi tuchan i aanatingnak (coup detat) a si.
[8] NIB, 24. Hlan lio Nichuah lei nunphung ahcun a ṭhawngmi siangpahrang a thih tik ah a penmi pengram tete nih doh a si tawn. A hung chaangtu siangpahrang thar nih a hmasabik i a tuah tawnmi cu ral a thomi ram-ṭhen tete tei le a nawlngeihnak hun sersiam kha a si. Israel le Judah uktu hna nih hi nunphung hi an lung a pem ngaingaimi a si. Sal sinak le ṭemnak hri vialte chah kha an i tinhmi cu a si. Hihi a ngaingai ti ahcun naingnganzi lei in zalonnak hmuh an duh caah a si.
[9] Waltke & Houston, 165.
[10] Barker, 794-795. Hika i vancung i a bawiṭhutdan cungah a ṭhumi a ti tik ahhin Pathian cu khuaza vanrang toi dihlak cung i Siangpahrang a sinak a langhter (Salm 93); Vawlei cung siangpahrang hna he cun zeitindah kan tahchunh khawh lai? CBC, 352 ah rel.
[11] Ibid., 795. Unger nih cun cu hlan i dawtnak in bia a chimmi kha atu ahcun thinhunnak in bia a chim cang (Salm 21:8-9; 76:7) a ral hna kha a tuk hna (Biat. 19:19-21) a ti. Unger, 750 ah rel.
[12] NJBC, 527.
[13] NIB, 689. NIBC hrilhfiah nih cun Zion hmunhma hi Jebusite pawl an ralhruang umnak (cf. 2 Sam. 5:7) tlang kha a si i cu hmun cun biakinn umnak tlang ah hun ṭhial a si (Slm 132:13; Mik. 4:2) i a hnu bik ah cun Jerusalem khua dihlak hi a hun huap dih (cf. Isa. 10:24; Amos 6:1) a ti. NIB, 558 ah rel.
[14] Oesterley, 123.
[15] Weiser, 113.
[16] Waltke & Houston, 170. Keel nih a chimmi ahcun Izipt le Kanaan mi hna nunphung ahcun siangpahrang cu pathian hna i an fa a si i pathian hnuk a dingmi an si a ti. Keel, The Symbolism of the Biblical World, 251-255.
[17] IB, 25.
[18] CBC, 352.
[19] Barker,795. Hihi Bruce le James zong nih David pennak an hun uar khunnak zawn te a si ve. Nawlbia nih cun Kanaan ram an co lainak (Gen. 17:8; Deut. 4:21; 32:49) tiang a chim lio ah David pennak nih cun vawlei cung dihlak a huap a ti (cf. Salm 111:6). Abraham sin i Pathian biakamnak nih a ciruang in vawlei cungah khamhnak a tlun lainak a chimmi kha David hrinsor sin in a hun i langh lainak kong kha a chim an ti. Waltke & Houston, 173.
[20] Ibid., 795. Hi hlafung nih Pathian nawlngeihnak (Job 21:9; 37:13), pa le nawlngeihnak (Phungt. 13:23-24; 22:15; 29:15) le siangpahrang nawlngeihnak (caang kua) hna sullam an langhter. Sal dantatnak zong ah hman a si (Ex. 21:20. Waltke & Houston, 173. Compact nih cun hi thirfung in uknak nih a chim duhmi cu ahohmanh nih an doh ngam ti lai lo ti zong in fian khawh a si a ti. CBC, 353 ah rel.
[21] Waltke & Houston, 173. Iziptmi nih an raithawinak ah chiatserhnak in an rak hmanmi a si. Tlak-um cungah minung min asiloah khuapi min an ṭial i chiatserhnak bia an chim dih hnu ah cu tlak-um cu an khuai dih cikcek tawn.
[22]Barker,795. Fimkhur ngai in Pathian bia hi an leh awk a si. NIB nih cun Pathian uknak tang i nun kha Amah rianṭuan piak cu a si a ti (cf. Salm 100:2); pp. 690 ah rel.
[23] Unger, 751. A ra laimi pennak ahcun Pathian ṭihzah upatnak chung lawnglawng ah a dikmi lawmhnak a um lai.
[24] Oesterley, 127.
[25] NIBC, 558.
[26] NIB, 690.
Credit: Rev. Dr. Lal Pek Lian Facebook
EmoticonEmoticon