Bia Hmaisa (Lai Miphun Thawhkehnak tuanbia, Pu Chawn Kio)

Lai Miphun Thawhkehnak Tuanbia Cauk i Bia hmaisa

BIA HMAISA

Rual-u pawl cu an liam lai i, rualnau pawl an hung chuak lai. Rualnau pawl zong cu an liam ve ko lai i, cuti cun chan khat hnu chan khat in an liam tikah, an tuanbia cu ni bang tlaih khawh loin an i liampi ko lai.

Cu bantukin a liam lengmangmi tuanbia le an thawhkehnak hna cu ca in an ṭial i an chiahtak, an rohtak lo ahcun, techin fapar hna nih cun kaa chim lawng cu an i cinken cawk lai lo.

Miphun thawhkehning le seemning hna cu ca in ṭialtak lo le rohtak loin, daithlang in a ummi miphun hna cu an miphun sining an hngal ti lo. Cucaah cun miphun dang sinah an i cawh i an tlau lan tawn.

Chin miphun zong hi, chan tampi an liam ve cang i, an semning le an thawhkehning cu aho hmanh nih ca in an ṭial lo caah tlau hnik ai tim ko cang. Atu tal in ca in kan ṭial lo ahcun a lotlau taktak ko lai.

Mah thawhkehning le mah miphun sining a rungveng lomi cu an phunpi in an lotlau lan taktak tawn ko. Piu miphun zong an tuanbia an ṭial lo caah an lotlau ti cu kan theih ciomi a si ko.

Kan phun a tlau lonak dingah kan thawhkehnak le kan seemning cu kan hlathlai le kan runven cu i a hau ko.

Miphun dang nih cun an thawhkehning (an history) cu cauk in an ṭial i, techin fapar tiang zong nih an rel i ṭha tein an runven khawh.

Asinain kannih Chin miphun cu kan thawhkehnak kong hi Mirang nih tlawmte an ṭialmi dah ti lo cu tlamtling in a ṭialmi an um rih lo caah a rauh hlanah tlau ve dawh in kan um cang.

Cucaah kan miphun a tlau lonak ding le kan miphun sining kan runven khawhnak dingah kum hra chung ka hlathlai i, Mirang le miphun dang nih kan kong an ṭialmi cauk ka rel.

Cun kan khua kan ram ah upa, tuanbia a hngalmi ka hal hna hnuah hi “Chin Thawhkehnak” cauk hi ka ṭial i ka chuahnak a si. Ka ṭialmi hi a hmaan lomi le ka palhnak tampi a um ko lai.

Laimi cu kan tuanbia kan chim tikah khuakhat le khua khat, peng khat le peng khat zong kan i lo lo.

Zeicahtiah cauk in ṭialmi le roca a um lo caah kan hna theihnak in le pupa nih kaa in an chim chinmi a si caah kan i lawh lonak a si.

Cucaah cun ka palhmi le a dik lonak zawn hi ahohmanh thinhun loin, a hmaan deohmi le a dik deohmi tu chimh le ruah um sehlaw, hmailei kan fa kan nau hna nih a hmaan deoh le a dik deoh an hun hmuh khawhnak a si khawh nakding ah a ruah zia thiam cio u tiah kan nawl hna.

Hi cauk hi nainnganzi he pehtlaihnak lei in ka ṭial duhmi a si lo i, Chin miphun thawhkehning taktak a langh khawh nakding le thangthar zangan hna zong nih an rel i kan thawhkehnak le kan sining an hngalh khawh cio nakding ca tu ah a si caah hi nakin a dik deohmi le biahram deoh theihhngalhmi a um ahcun remh ṭhan awkah zeihmanh alnak ka ngei lo. A sining le a herhning in remh ṭhan le chuah ṭhan ding tu in timh cia ka si ko.

Hi cauk ṭial ka thawknak hi a sau cang nain a chuahnak ding thilri chawva ka har tuk lengah ka ṭial duhmi konglam hlathlai le khawmhsuat hi tuan ah ka dih khawh lo caah, atu ceo lawngah har le fe in ka hun chuah khawhmi a si.

Chuah khawhnak dingah a ka bawmtu nan dihlak cungah lawmhnak chim cawk lo ka ngei. Kan miphun ṭhanchonak le fehfuannak dingah cang hram ko seh.

Chawn Kio

Dated, Hakha, 15.8.1988

Cauk a chuahnak kongkau le a kong a chimmi a tangah ngaih khawh a si.

Video

A cung a tlamtlin lo ahcun a tang ta hi zoh khawh a si.