Democratic inn chungkhar ah hin lunglawmhnak a tambik tiah kan theih cang. Cucaah cun hi kong hi tamtling deuh in vun ruat tuah u sih.
Democracy cu krik holh i Demos ti mi bia in a rami a si i, a sullam cu mi zapi tinak a si. Aristotle nih cun, "Democracy ti cu zapi sermi cozah a si" tiah a ti.
Encyclopedia cauk, The New Internation Encyclopedia, Vol. VI Kan zoh ahcun, Democracy cu,
- Democracy ti cu mibuu tluk cionak a si.
- Cozah nawl ngeihnak taktak te hi zapi cungah a um ti a si.
- A cozah nawl ngeihnak hi mi zapi a si lo ah an thimmi hna ai-awhtu nih Direct in uknak a si, tiah kan rel.
Yangon khua ah U Nyi te chung an um i, tu kum ṭhaal sianginn khar cu khua zeiah dah kan hman te hnga cu, tiah an i ruah lengmang. An fa nu tang kua a cawng liomi Chit Chit nih cun rili kam Caihkhami ah kal a duh bik.University i tang hleihnih a cawng mi pa Mawng Mawng nih cun tlangcung khua May Myo ah kal aduh deuh. An pa nih Mawng Mawng ruah nak hi a bawmh deuh i, an nu nih Chit Chit ruahnak a bawmh deuh.
Cuticun an i thlek kho ti lo i, an kal caan zong nih cun a hun naih pah fawn hna. Mawng Mawng nih cun a tu cu ni linh lio a si i, tlang cung a kihnak hmun ah thlikik kan dawp ah an nuam bik hnga lo maw?
May Myo cu thingkung dawhdawh le tisor min thang mi zong an um. Thing keppar te hna zong a tam an ti khua ramhalhpah zong a si lai i a rel bik lai, tiah a ruahnak cu a chimh hna.Chit Chit zong nih cun, ṭhalcaan hmanh sisehlaw rili kam tham cu a linh tuk ding a si lo. Rili thlikik a hung hrang lai, rili kam ah lawng kan zap lai, ti kan i lio lai i, zeitluk in dah a nuam lai, tiah a duhnak kong cu a recommend ve.
A donghnak ah cun chim awk an hngal ti lo i, an pa nih kut thlir in mee a pek ter hna. Chit Chit nih Mawng Mawng cu mee 6-4 in a tei i an chung tein Caihkhami ahcun an kal. Mawng Mawng zong nih zapi duhnak a si bang in lungtling tein a zulh ve hna.
A ngai te ahcun, anpa hi lu bik a si i, "kha bia tam hlah u, May Myo ah kan kal ko lai, tiah ti seh law fawi tein an kal ko hnga. Sihmanhsehlaw an duh ruang ah an kal si lo in an ruah nak le bia al ṭih ruangah a si hnga.Hi bantuk in minung nih hin kan mah tein a chia a ṭha thleidannak um lo miral ṭih lawng ah rian kan ṭuan lengmang ahcun mah bantuk ruahnak cu Sal lungthin (Slave morality) a si. Democracy phung ahcun mah duhnak luat tein chim khawh le mah van mah te nih i ser awk a si.
Vancung i vate a zuangmi khi va tlai law bawm chungah va zua hmanh zeitluk hmanh in ti thaw le rawl thaw pe in zeitluk hmanh in daw ko len hmanh law, bawm ka te na van on le cangka cun lo pher in a zuang ko lai.
Thlitu hrang le ruah pi sur lak ah rawl ṭam le tihaal in a mah duhnak ah luat tein zuan le tlon a duh deuh ṭhiamṭhiam ko. Democracy cu luatnak a si i, tlai hiptu um loin luat tein umnak hi a si.
Cucaah innchungkhar khuasaknak zongah hin, luatnak a um lo ahcun, nu le a si lo ah Pa le nih rumro in a mah duhnak ning lawngin a uk hna le a chung le an duhnak le an zumh ning zong chimnak caan a pek hna lo le, lungthin khat tein ceih ṭi le chimrel ṭinak a um lo ah cun chungkhar nuam a si kho bal lai lo.Mi dang nih mah hi nantuah lai, mah tilawng hin an um lai, tiah nawl peknak lawng a si ahcun anmah ruah nak tein zeihmanh resenthei in ruah len le kawllan zong a herh ti lo. Cu bantuk ruahnak chim ṭinak le khuakhan leirel ṭinak, mah nawl tein tuahsernak nawl a um lo ahcun ṭhanchonak zong a um lo.
Sihmanhsehlaw luatnak ka tikah ruahnak bang a fawi lo. Thlitu bangin luat men zong hi a za lo. Kan duh paoh in kan mah kan ban cu zau khawhnak nawl kan ngei ko na in cu kan luatnak (kan ban zaunak) nih cun amah tein a um ko mi hnar-um ah a dong.
Decmocracy timi cu mah le mah i tei le i uk khawhnak hi a si. Kan mah le kan mah tei lawng si loin kan mah le kan rian cio zong kan tei awk a si. Pumpululh chuihnak puai pakhat khi zoh tuah usih.
Anmah le an zawn cio minung a tei hna lo ahcun an sung lai, a fiang ko. Kawlbawh pa hna nih mah vialte minung nih kham duh ti hna lo cu tiah rak nuar in lo hnik (Goal kaltak) sehlaw zeidah a lawh lai.
Cu bantuk cun chungkhar zong ah hin upabik in hngakchiabik tiang kan mah le kan tuah khawh tawk cio kan rian le kan ṭuanvo cu kan i tei cio awk a si.India ram President Radhakrisna nih "Democracy timi cu, miphun dang cio te tluk cio te in zohkhenhnak a si," tiah a rak ti. Cu caah nu le va hna zong nih aa tluk cio mi dot ah i tluk ciote in kan i zoh awk a si.
Democracy timi cu minung hi kan i khat cio tinak ah siloin, kan kan i tluk cio tinak lawng a si caah kan rian a kan cemhtu hnga ding hi an um lo caah kan mah tein kan i tel awk a si.
CD Burns nih cun, "Sullam nih minung a uk nak le pumpak tuah nak cu pumpak lawng nih a innak mibuu zong khi, pumpak cio tein, zapi nunnak a bawmtu mibuu a si ve ko," tiah a ti.
Cu caah kan mah le kan rian te kan rak i tei tikah hin mi zapi rian tlam zong a rak tling ve. Sihmanhsehlaw zei thil kan tuahnak le zei bu paoh ah hruaitu um lo ah cun hlawh a tling kho ve lo.
Cu ban tuk cun kan innchungkhar zongah hruaitubik nu le pa u le kan ngei hna. Chungkhar hlawh tlinnak ding ah kan nu le kan pa kan u le bia zong ngaih a herh ve.Democracy ahcun lungthin ngan ngeih a herh. Vok rawl kan pek tik ah a ngan deuh nih a hme deuh pawl kha an tawn hna. An peuh hna i an kauh len hna kha nan hmuh lai.
Khikhi lungthin ngan an ngeih lo caah a si. Minung zong lunthin ngan ngei lomi cu kan hawi le kha caan pek kan hngal tawn hna lo. Kan mah bia lawng hi kan i rinh i rinh i kan mah ruahnak lawng hi a dikbik ah kan ruah tawn.
A ngai te ti ahcun, mi tampi nihsawh a ingmi hna zong khi din deuh caan a tu le a tu kan hmunh ṭheu. Christopher Columbus nih vawlei pumpi hi rili lawng hmete in a rak hel lio ahhin a zummi cu mi tlawmte lawnglawng an rak si.
Vawlei cu a per pi a si i, a zim a phanh in cun a tla lai i a thi ko lai tiah an rak ti men ko. Anungin a chuak i, vawlei hi a pum a ti zong ah an zum hlei lo.Wilber le Orville Wright hna zong nih minung hi va bantuk in van ah kan zuang kho te lai an rak ti lio zongah an molh cang ko rua tiah an rak ti hna i, Alexander Grahan Bell nih Tekifon a rak ser lio zongah thillo lakah an rak ruah piak ko.
Cu caah cun minung hi kan thil ti khawhnak hi an lam a dang cio sawhsawh. Cucaah cun ruahṭi le ceihṭi cu a ṭha bik mi an si. Chungkhar zongah mah bantuk hin ruahṭi le cerhṭi nak caan kan ngeih ahcun a ṭhabikmi a si ve.
Thil kan tuah tikah hin palh cuahmah bu le thiam lo bu zong hin kan chap lengmang. Cucaah cun tuah ternak le ruahternak kan caan pek lo rumronak cha cun palh len bu zongin tuahter kha a ṭha deuh. Palhnak hmasa cu a hnu cawnpiaktu a si.
Minung cu kan zeizong tein pakhat le pakhat kan i lo ceo ti a um kho lo. Faci aa lo cio mi kan cin tik hmanh ah a ṭaal nak ke a hliap nak, a kannghnak le a kangh lo nak, vawlei a ṭhat le a ṭhat lonak ti bantuk in a dang cio.
Van ruah nih cun duh danh ngei lo tein a surh cio ko hna i, ni ka zong a lam ning tein a tlang zungzal ko. Sihmanhsehlaw a hmun hma ngei in thlai keu khur khat le khurkhat an i lo cio lo i, a cheu cu an ṭha, a cheu cu an rau an uai i, a thih zong an thi colh.
Cu bangcun minung zong hi kan umnak le kan pawng kam ngeih in kan i dang cio. Chungkhar dangdang in a rami u le nau hmanh kan ziaza a dang cio.Democracy timi cu ruahnak dan cionak hi a si. Pakhat nih a ṭha timi cu a dang pakhat nih cun a ṭha lo tiah a hmuh ko lai. Pakhat i a duh mi zong a dang pakhat caah cun huat awk le fih awk tlak a si lai.
Sihmanhsehlaw Democracy timi cu pakhat le pakhat i ngaihthiamnak a si i, kan ruahnak a dang cio mi kha luat te le dai tein ceih ṭi le pakhat duh nak kha a dang pakhat nih i upat piaknak a si.
Hi bantuk in innchung tang in un le pa hna nih Democracy phung cu an sunh sak i, innchung tang in an hman lengmang ahcun mivial te duh bikmi le sunhsak bikmi, ram zawn ruattu tampi hna nih thisen tiang an thlet hnawh i an lu tiang an hloh hnawhmi Democracy cu kan ram pum pi caah fawi te in kan hmuh khawh lai i, pumpak zong in a ciang zar cu kan tem liak ve lai.
Innchungkhar cu direct Democracy hmannak hmun a si. Pumpak tein kan duhnak le kan ruahnak kha chim khawh a si. Buu ngan deuhmi ahcun kanmah aiawh tu ah kan thimnak hna nih kan duhnak cu chim piaka si. Mah lawnglawng cu a dannak a si.Cucaah kan innchung tang kan khuasaknak le kan tintuknak in Democracy lam cu langh ter u sih law, hmailei ah kan fa le kan nau le zong nih hi phung hi an sunhsaknak lai, kan innchung tang cu Democracy aa thawknak hmun ah cang ko seh.
Caṭialtu Rev. Carson Hniar Kio Tuanbia rel na duh ahcun hika catlang hi click
Rev. Carson Hniar Kio nih "THIHNAK NIH A KAN ṬHEN TIANGIN" timi cauk i biahmaisa i a ṭialmi a si. Rel na duh ahcun Click chih te.
Hmaizarh ah "ZEI BANTUK MINUNG DAH" timi kan peh ṭhan te lai.
“KAN LAI HLOH IN VAWLEI ROCO USIH”
Advertisement
EmoticonEmoticon