Salm 14
Minung Sualning
1 Mihrut nih cun an i thawh i,
"Pathian a um lo,"an ti.
An dihlak in an thu, thil ṭhalo kha
an tuah;
ahmaanmi thil a tuahmi
ahohmanh an um lo.
2 Minung lakah hin a fimmi le keimah
a ka biami an um hnga maw
ti hngalh duh ah BAWIPA nih
vancung khin a run zoh hna.
3 Sihmanhsehlaw an dihlak in
an tlau cang,
an dihlak in an chiatnak aa tluk dih,
Pakhat hmanh thil hmaan a tuahmi
an um lo,
pakhat taktak hmanh an um lo.
4 BAWIPA nih, "An hngal hnga lo maw?
Ṭhatlonak a tuahmi vialte hi
mihrut maw an si dih hnga?
ka mi kha an ramh hna i
cucu an i cawmnak, ka sinah
thla an cam bal lo," a ti.
5 Sihmanhsehlaw Pathian cu a nawl
a ngaimi hna sin ah a um caah
annih cu an thin a phang ngaingai lai.
6 Miṭhalo hna nih sifakmi
an khuakhannak cu dawnkhan hna
hmanh sehlaw
a humhaktu hna cu BAWIPA a si ko.
7 Isarel khamhnak cu Zion in ra seh ti
ka hei duh hringhran dah!
BAWIPA nih a mi cu luatnak a pek ṭhan
hna tikah,
Jakob tefa cu an lung aa lawm lai,
Israel mi cu an tha a nuam lai.
Hi Salm cu fung 53 nak he hin a kal ṭimi, aa khatmi an si. Pumpak ṭahnak hla ah an chiah ve mi a si ko nain mihrut le hngalhthiamnak a ngeimi epchun in an tahchunhnak hna hi fimchimtu Salm a si tiah ruah khawh a si ve. Cun khatlei khel in kan zoh rih ahcun profet lungput a langhnak a um i pumhnak i thlacamnak he ṭhen khawh a si lo.[1] Oesterley le bang nih cun a hrilhfiah cauk chungah Salm fung 14 nak hi a fian ter lo, fung 53 tu ah an pahnih ca kemh in a fianter.[2] Hi Salm pahnih hi a tlangpi in an i khat kan ti ko nain an i dannak bik cu Pathian min an hmannak ahhin a si i, Salm fung 14 nih Pathian cu Yahweh (BAWIPA) ti in a hman lio ah 53 nih cun Elohim ti in a hman, cucu Salm fung 42-83 ah Pathian min a hmanmi ning kha a zul ve. [3]
Caang khatnak: "Mihrut' tiah a timi hi zeiruatratlo zong khi a chim duhmi si lo i khua thukpi in a ruat i Pathian a um lo a timi hna (atheist) zong a si fawn lo. Hika i mihrut a timi hi miṭhalo kha a si i Pathian nawlbia kha timh ciammam tein zei i a rel lo i a domi, mah duh paoh in zalong ngai in a ummi a si (cf. Slm 53:1; 74:18,22). A lungthin chung in Pathian a um kha a hlaw mi a si. A tuahmi thil cung ah tavuan ka ngei lo tiah aa ruat i hi vawlei thil sining vialte cungah Pathian aa phuannak le aa telnak kha a ruat duh lo, a hmu duh lo i innka aa kharkanhmi a si (cf. Slm. 10:4; 73:11). A nun ah zawnruahnak le dawtnak a chambau ngaingaimi a si i Pathian le a mi hna zong zei ah a rel hna lo; mah zawnruat lawng a si. Cu mihrut asiloah miṭhalo nih thil a hrawh khawhmi pathum in a chimmi cu: (a) An rawkral, an thu; (b) na tuahmi thil kha a chiahru tukmi an si caah Pathian lianhngannak an mertaak; (c) cu ticun a phichuak cu ahohmanh thilṭha thil hmaan a tuahmi an um lo, ti a si.[4]
Caang hnihnak: 'BAWIPA nih vancung in a run zoh' a ti tikah hin a chim duhmi cu a sermi thil vialte cung i bia a ceihnak le fahnak a tongmi a fale dirhmun kha a hun dothlatnak a si. 'A fimmi le keimah a ka biami' a timi mifim hna nih cun Pathian kha an hngalh i a duhnak kha an kawl. Annih nih cun vawlei ah Pathian nih zeidah tuah hna seh ti a kan duh timi kha a kawl mi an si.[5] Asinain Pathian lungpem ning ah mibu nih hin ralring te in Pathian a kawl vemi um dawh kan si lo.[6]
Caang thumnak: An dihlak in an tlau cang (cf. Gen. 16:12; Phuc. 10:3), a timi ahhin mertaak ti zong in fian khawh a si i lungkhon tuk ruang i ralchanh ti zong in a biafang umtuning sullam cu a si. An dihlak in an chiatnak aa tluk dih timi ahhin a mirang holh ahcun an rawkral dih, an thu an maan dih ti in a um i Arabic holh kalning ahcun cawhnuk a uih timi bantuk khi a si (Job 15:16). Paul nih Rom cakuat chung zong ah caang 1-3 hi a hun char ṭhannak kan hmuh (Rom 3:10ff).[7]
Caang linak in caang ruknak tiang: Bawipa cu 'an i dornak' a si i Pathian nih 'ka mi hna' tiah a ti hna i Pathian nawl a ngaimi hna an si. Annih cu mifim asiloah miding mi an si. Mihrut mi hna cu miding mi hna sin ah relchih an si lo, a ruang cu thilṭhalo a tuahmi an si caah a si. Annih cu Pathian he thukpi in aa pehtlaimi an si lo, Pathian nih van in a run zoh nakhna zong kha zeiah an rel lo. Cuticun Pathian mi hna cu an ramh hna (cf. Isa. 5:8). Pathian biaceihnak an cung i rianrang ngai in a hun tlun tik ahcun annih cu an donghnak a phan lai. Miṭhalo cu an thin a phan lio ah miṭha cu Bawipa umpinak thawngin an i lawm lai. Miṭhalo hna nih sifakmi hna an khuakhannak cu hna an hnawh (aluaitungsa) ngaingai ko hna nain Pathian cu an i dornak le humhaktu a si.[8]
Caang sarihnak: Hi caang hi cu Israelmi hna Babilon i sal an taan hnu ahhin hun chapmi si dawh a si an ti. 'A mi cu luatnak a pek hna' timi bia nih hin miphun dang nih an rak uknak hna khan Pathian nih a luaṭernak hna kha a chim duhmi si dawh a si (cf. Jer. 29:14; 30:3, 18; 31:23; 32:44; 33:7, 11; Slm. 85:2; 126:1).[9] Zion tlang in cu luatnak asiloah khamhnak cu a ra lai. Cu luatnak nih cun Israel mi hna cu lawmhnak taktak a pek hna lai.[10] Hi lawmhnak phun hi Jakob lawmhnak le Israel lawmhnak ti zong in fian khawh a si (Isa. 12:1-6; 35:1-10; Zef. 3:14-20; Zekha. 2:10-12).[11]
[1] Barker, 809.
[2] Oesterley, 152.
[3] Broyles, 88.
[4] Barker, 809. 'Mihrut nih cun an an i thawh' a timi ahhin an lung chung in an chim i ti in a mirang holh ahcun a um i a sullam cu an lungchung in an ruah i tinak a si. Anderson, 131 ah zoh.
[5] Ibid. Bawipa nih a run zoh hna timi hmanthlak bia nih hin Pathian cu zeizong vialte a thei hngal dihtu a sinak kha a chim duhmi a si (Gen. 6:12); CBC, 358.
[6] Word Biblical Commentary, Psalms 1-50, 147.
[7] Anderson, 133. An dihlak in tiah hun ti tik ahin miòhalo hna kha a chim duh mi a si bantukin mi vialte zong kha a tlangpi in an sining a chim duhmi a si; NIBC, 565.
[8] Barker, 810. Caang linak i 'an hngal hnga lo maw?' timi nih a hun langhtermi cu minung hi cawtum le la nak hrut deuh, lungkhong deuh si dawh an si (Isa. 1:3). 'An i cawmnak' tiah a hun timi zawn te zong hi Pathian changreu cu an ei ko nain a min an au duh lo a ti; Anderson, 133 ah zoh.
[9] NIB, 730.
[10] Word Biblical Commentary, Psalms 1-50, 148. Rom 11: 26 zong hi rel chih ding.
[11] Unger, 763.
Credit: Rev. Dr. Lal Pek Lian Facebook
EmoticonEmoticon