Salm 16
Hnangamnak Ca Thlacamnak
(David Hla)
1 Maw Pathian, nangmah cu
kan fuh ko,
ka huppheng ko sawh.
2 BAWIPA cu ka thawh i,
"Nangmah cu ka BAWIPA na si;
thil ṭha ka ngeihmi vialte hi
nangmah sinin ka hmuhmi an si,"
ka ti.
3 BAWIPA mi, zumhawktlak
a simi hna cu,
zeitluk in dah an ṭhat!
Anmah he um ṭi cu kaa lawmhnak
ngan bik a si.
4 Pathian dang a zuan lengmangmi
nih cun,
an cungah harnnak an i tlunter.
An raithawinak ah kaa tel duh lai lo i
an pathian cu ka bia hna lai lo.
5 Nangmah dah ti lo cu
ka ngeihmi dang zeihmanh
a um lo, maw BAWIPA,
ka herhmi vialte cu nangmah nih
na ka pek,
ka nunnak cu na kut chungah a um.
6 Laksawng na ka pekmi cu
zeitluk in dah khuaruahhar an si,
zeitluk in dah an ṭhat!
7 BAWIPA nih a ka hruai caah amah cu
ka thangṭhat,
zan ah ka lungthin nih ralrinnak
a ka pek.
8 BAWIPA ka sinah a um cu ka hngalh
zungzal,
amah cu keimah he naihte ah a um i
zeihmanh nih a ka hnin kho lo.
9 Cucaah lawmhnak le thanuamnak in
ka khat i him tein
ka um zungzal.
10 Cu ti ka si cu Mithi khua ah khan
na ka kaltak lai lo le
na dawtmi cu Khor Thuk chungah
na ka chiahtak lai lo caah a si.
11 Nunnak lei kalnak lam cu
na ka hmuhsak lai;
ka sinah na um caah lawmhnak in
ka khat i na ka bawmh caah
nuamhnak ka hmu zungzal.
Pathian hmaiah lawmhnak taktak ti zong in auhmi Salm a si. Pathian aa bochan i a zumhnak a langhternak biazai a si i thlacamnak in Pathian a auh i a fuhpanh. Baibal thiamsang a tam deuh nih cun Isarael mi hna Babilon sal an taannak in an kir hnu ah phuahmi Salm a si tiah an ti i Biakam Hlun le Biakam Thar karlak caan i Pathian a ṭihzahmi phu tiah a min a thangmi Hasidim pawl nih hi Salm hi Grik nunphung le biaknak (hellenistic) nih a ciah ngaimi hna ruahnak dohnak le ralrinnak ah phan hna sehlaw a dawh an ti (cf. Isa. 57:3ff; 62:11ff; 65:1ff). A cheu nih cun Biakamnak Puai he aa pehtlaimi a si caah sal taan hlan i hmanmi zong a si khomi a si i pumpak nih Pathian he a biakinn i an i tonnak, thlacamnak in sual phuannak a si an ti ve. [1] A zei a va si khom ah hi Salm nih a langhtermi cu nunnak le thihnak tiang hmanh ah Pathian kha thukpi in a zumhnak le lungsi hnangam tein a umnak kha zohchunh awktlak in a langhter.[2]
Caang khatnak: Hi biazai nih a biahram ah Pathian aa bochannak in a bia a domh, a ruang cu Pathian lawnglawng hi aa dornak a si caah a si. Hihi Pathian huhphenhnak tang ah aa dormi zumhnak a si (cf. Slm 7:1; 11;1; 17:7).[3] Ralzam nih biakinn thiang chung i Pathian sin ah dornak bawmh halnak aw-cawi bantuk a si (cf. Slm 63:7).[4]
Caang hnihnak: Salm caṭialtu nih Pathian cu "Ka Bawipa" ti in a fuh; thil ṭha a hun timi zawn te ah hin 'Bawipa cu ka ṭhatnak' tinak a si i amah nih thilṭha a ngeih khawh lo kha aa hngal. Ka Bawipa a ti tik ahhin Pathian cu 'Uktu' asiloah sal nih a bawipa a auh bantuk 'Bawipa' tinak a si i pathian dang hna zong a uktu Bawi tinak a si. Zeizong vialte uktu a Bawipa Pathian nih amah cu a zohkhenh, thilṭha a tuah piak i thluachuahnak hrampi a si caah cucu a nun a pehnak le aa lawmhnak a si (cf. Slm 73:25).[5]
Caang thumnak: Bawipa ah aa lawmmi hna nih 'Bawipa mi' asiloah 'mithiang mi hna' kha lunglawm tein an cohlan hna. 'Bawipa mi, zumhawktlak a simi hna cu' timi hi vanmi cu an si lo asinain hi vawlei ah Pathian a ṭihzahmi hna an si i Pathian sin ah pekchanhmi an si (cf. Ex. 19:6). Hi mithiang mi hna timi hi sunparnak pekmi hna ti zong in fian khawh a si a ruang cu Pathian amah a sunparnak a pek hna caah a si (cf. Slm 8:1, 9; 93:1, 4). Cuticun Salm caṭialtu nih mithiang mi bu a biapit tuknak kha hi caang ahhin a langhter.[6]
Caang linak: pathian dang aa thimmi hna asiloah pathian dang a duhmi hna ti zong in fian khawh a si. An cungah harnak an i tlunter a ti tik ahhin harnak an karhter ti zong a si i an ngaihchiatnak le harnak cu a ngan ngaingai ti zong in hrilhfiah khawh a si. Hika i raithawinak a ti tik ahhin khuachia cu ti le zu in a lung tluanh ter i biak phun khi a si. Cu bantuk thawinak nih cun minung tiang hmanh rai ah an thawi (cf. Isa. 57:5); raithawinak i an rak i put mi laksawng cu thisen aa nehmi kut an si (cf. Isa. 1:15). [7] Bawipa sin ahhin thingthei zu cu an pekchanh tawnmi a si (Num. 28:7-8; Ex. 29:40). Asinain Salm caṭialtu nih lawkihmi hna nih duh paoh in an pathian sin i raithawinak an tuahmi kha cu a fih hna.[8]
Cang nganak le caang ruknak: Hi caang hna nih a langhtermi cu Salm caṭialtu nih zumhnak a hmuhtonmi an si. Siasal biaknak kha a fih i Bawipa cu a caah zeitluk in dah a ṭhat ti kha a hun hmuhtonmi a si.[9] Hlan lio thil kha a hun ruah ṭhan tik ah Pathian nih teinak a pek hna (cf. Joshua 13:14ff., 18:2ff) i ram a peknak hna le an phun cio ning in ṭhen phawt an si i Levi miphun nih ram an co lo i Bawipa lawnglawng an comi a si (cf. Joshua 14:4) kha Salm caṭialtu mitthlam ahhin hung cuang ṭhan sehlaw a dawh. Kraus le bang nih cun hi Salm ṭialtu hi Levi phun a si kho men a ti, a hnu ahcun Pathian a biami paoh nih an hmanmi Salm a si tiah an ruah.. Khat lei khel ahcun Israel miphun hrimhrim hi Pathian pennak caah tlangbawi phun an si (Ex. 19:6) i Bawipa Pathian cu miphun huap in an covo bak a si ko (Jer. 10:16) i pumpak ca zong ah a hung si (cf. Slm. 73:26; 119:57; 142:5; Ṭah. 3:24).[10] Hika i laksawng na ka pek a ti tik ahhin Pathian thluachuah rorah le a ṭhatnak cung ah khan aa lawm tuk. Asinain Salm caṭialtu hi a laksawng ah aa lawmmi si lo in a hmasabik ah Bawipa tu ah khan aa lawmmi a si.[11]
Caang sarihnak: Zan caan hi Pathian he hawikomhnak caah aa rem i duh a nungmi caan a si (cf. 1 Siang. 3:5; 2 Chan. 1:7; Dan. 7:2; Lam. 27:23). Ka 'lungthin' a ti tikah hin kan chim cang bang a biafang umtuning ahcun lungthin ti cu 'kal' (kidneys) tinak a si i duhnak le dawtnak vialte umnak ah ruah a si. A ka hruai caah ti in a hun chimmi ahhin a chiaṭha thleidannak lungthin nih ralrinnak a peknak le a nunnak caah Pathian chimhhrinnak a zulhnak kha a langhtermi a si.[12]
Caang riatnak: Bawipa mit tang ah a um zungzal kha aa hngal i zeibantuk harnak siseh, tlukrilhnak chung in a vel nih a khamh, a ven zungzal i thluachuahnak a tincomi zong a ven piak.[13] Pathian cung i lungsi hnangam tein a um khawhnak i a hmuhtonmi hna cu Pathian ṭhatnak, velngeihnak, le pa le nih fale lungthin an cheuhnak le chimhhrinnak hna hi an si. Cucaah Salm caṭialtu nih a phuan ngammi cu mifim le miding hna cu Pathian biakamnak bang in 'zeihmanh nih a hnin kho hna lo,' ti hi a si (cf. Slm 15:5; 21:7; 62:2, 6; 112:6).[14]
Caang kuanak: Hi caang nih a hun langhtermi cu lungthin le thisa hrimhrim nih Pathian he thukpi in hawikomhnak an ngeihmi kha tehte a khaan. Hika i lawmhnak le thanuamnak a timi hi a holh umtuning ahcun sunparnak phun hi a chim duhmi a si i a lungthin le a thlarau (soul) nih himnak le ruahchannak a hmuhnak kha a si. Sunparnak timi zong hi a holh umtuning ah ka thin (liver) tinak a si ve kho i kan thin cu kan duhnak vialte ṭhutnak hmun a si tiah Hebru mi nih an ruahning a si.[15]
Caang hranak: Hi caang hi Lamkaltu 2:27 ah khan an hun char ṭhan i 2:31 ah a hrilhfiah kan hmuh khawh i Jesuh Khrih thawhṭhannak kong ah khan a si. Asinain chanthar tu ahhin cun thih hnu nunnak kong hi caang nih a chim set ti a fian lo caah a pom lomi zong tampi an um ve. Thih hnu thawhṭhannak kha a thlam in a chim chungnak a si ti tu cun pom ding a si kha thazaang an pek cio.[16] Pathian nih a nun ah siseh a thih ah siseh a zohkhenhnak kha a langhter. Nunnak ah himnak a pek (caang 5-6) i thihnak hmanh ah a ven. Mithi khua (Sheol) asiloah thlanmual ah a kal men ko lai, sihmanhsehlaw Pathian nih a dawtmi a fa cu zungzal in a kaltak in a ṭhen lai lo. Fahnak le tuarinnak chungah a chiata zungzal lai lo.[17] Khor Thuk a timi hi vawlei tang i khor nganpi tinak a si i a sullam cu rawhralnak tinak a si i Sheol he an sining aa khat.[18]
Caang hleikhatnak: Nunnak lei kalnak lam a ti tik ahhin Pathian nih lungthin a cheuhmi lam tinak a si i nunnak sawsawh si lo in zungzal nunnak a si. Weiser le bang nih cun Pathian he hawikomhnak in nun i cucu thih hnu tiang aa pehmi nunnak a si a ti phah. Caang hranak he kan hun hrilhfiah chih tik ah midingmi Pathian a ṭihzahmi hna nih an zulhmi lam, tinhmi tlinhnak lam a si (cf. Phut. 5:6; 9:23; 10:17; 15:24). A ngaingai ti ahcun hi nunnak kong ahhin thihnak le nunnak kong nak hmanh in Pathian he nun ṭinak kha a chim duh bikmi a si. Sal nih a bawipa kha lunglawm tein a rian a ṭuan piak zungzal bantukin Pathian hmaika i um i mithmaiṭha hmuh kha aa lawmhnak a si zia kha a biakilhnak ah kan rel khawhmi hi a si (cf. Slm. 145:16; Phut. 3:16; Ex. 21:6).[19]
[1] Weiser, 172-173. Hi Salm cu 'Pathian he cun Lungtlin diriamhnak' ti in min bunhmi Salm a si tiah New International Bible Commentary nih cun a hun uar ngai; NIBC, 566 ah zoh.
[2] Barker, 811. Chan lailing i thihnak chung in luatnak ruang ah phuahmi Salm zong si dawh a si i David kha thah ding in an dawi lio hrawng he khan a umtuning hi aa tlak ngai caah David phuahmi a si ko lai tiah zumh a si (caang 4-6 hi 1 Sam. 26:19 ff hi epchun in rel ding); NIBC, 566.
[3] Ibid. Pathian sin i thla a cam tik ah hlan zong ah khan a thlacam a rak ngaih piak bantukin a thlacamnak kha a ka ngaih piak lai ti kha Salm caṭialtu nih aa ruahchanmi cu a si. Pathian cu ka himnak a si ti aa hngalmi hna thlacamnak phun kha a si; Weiser, 173.
[4] Anderson, 141.
[5] Barker, 811. Thilṭha vialte lak i thilṭha bik cu Bawipa sin lawnglawng in a ra i tinco khawh a si ti kha Salm caṭialtu nih a hngalh i aa lawmhnak cu a si; Weiser, 173 ah zoh.
[6] Ibid. Bawipa mi ti tik ahhin a biafang umtuning bak ahcun mithiang mi tinak a si i lawkihmi hna pathian ti zong in lungkil ah fian khawh a si i an pahnih ning zong in caang thumnak le caang linak nih a chim duhmi a si kho. NIBC, 566 ah zoh.
[7] Anderson, 142. Lawkih biaknak nih cun pathian tampi an ngei i a bianabia ah Dagon le Baal hoi hna hi an biakmi an pathian an si; Unger, 764 ah zoh. Hika i harnak a timi hi fahnak le lungkuainak tinak zong a si (cf. Phut. 10:10; 15:13).
[8] IB, 83.
[9] Barker, 811.
[10] Anderson, 143. Hika i covo asiloah ka ngeihmi dihlak timi hi Pathian sin in an hmuhmi ro an si i ka hrai ti zong in leh a si tawn. Na kan dirkamh i na kutchungah na ka chiah tinak sullam thuk an ngei.
[11] Barker, 812.
[12] IB, 84.
[13] Ibid.
[14] Barker, 812.
[15] IB, 85. Him te in a thisa an um a ti tik ah thihnak in a himnak, ruahchannak a ngeihmi kha a si (Lamkaltu 2:26); cun Pathian ram (land) cu zeihmanh nih hnahnawhnak a pe kho lo, a him tinak zong a si kho; Anderson, 145, ah fel deuh in rel khawh a si.
[16] Anderson, 145.
[17] Barker, 812.
[18] IB, 85.
[19] Anderson, 146.
Credit: Rev. Dr. Lal Pek Lian Facebook
EmoticonEmoticon