Salm 35
Bawmh Halnak Thlacam
1A ka dohmi kha do ve hna law
a ka tumi kha tu ve hna,
Maw BAWIPA.
2Na phaw le na ralthuam in
i thuam law
keimah bawmh ah i thawh tuah.
3A ka dawitu hna kha na fei le
na hreitlung in
rak kham hna.
Ka Khamhtu na si kha nangmah nih
keimah cu ka hngalhter.
4Thah a ka zalmi kha sung hna sehlaw
ningzahnak phan hna seh.
Keimah thah awkah khua a khangmi
hna kha
an khuakhanmi cu pakpalawng ah
cang sehlaw
5thli nih a choihmi capawl bantuk
si hna seh,
BAWIPA vancungmi nih a dawimi
bantruk si hna seh.
6An lam cu mui in nal sehlaw
BAWIPA vancungmi nih cun
deng len hna seh.
7Sullam zeihmanh um loin keimah
foihnak ding caah rap an chiah i
keimah tlaknak ding caah
khor thukpi an cawh.
8Asinain anmah nih an hngalh hlanah
rawhnak nih a phanh hna lai i
anmah chiahmi rap ah khan
an i foih lai,
anmah cawhmi khor ah khan
an tla lai.
9Cu tikah BAWIPA ruangah cun kei cu
kaa lawm lai i
a ka khamh caah ka tha a nuam lai.
10Ka lungthin dihlak in BAWIPA cu
ka thawh lai i,
"Nangmah bantuk ahohmanh
an um lo!
A dermi kha a ṭhawngmi hna kut
chungin na huhphenh hna i
sifakmi le retheimi kha mi hrem
hmangmi hna kut
chungin na khamh hna,"
ka ti lai.
11Miṭhalo nih sual an ka phawt i
ka hngalh hrimhrim lomi sualnak
kha an ka puh.
12Ṭhatnak cu chiatnak in an ka lehrulh i
ka hnabei a dong cikcek.
13Sihmanhsehlaw annih an zawt tu ah
cun ngaihchiatnak thuam
kaa hruk i
rawl hmanh ka ei lo;
ka hawikom ca le ka unau caah
lu fakpi khun in thla ka cam tawn
bantukin,
annih ca zongah cun ka cam.
14A nu thih a ngaimi bantukin lukhun le
ngaihchia in kaa chawk.
15Harnak ka ton tikah an i lawm i
an ka dum i nihchuak ah an ka saih;
khual nih khan heh tiah ngol loin
an ka tuk.
16Harnak kha an ka phakter i
an ka nihsawh,
an hacang lawng an ka rialhnawh.
17BAWIPA, zei can dah na zoh ko rih
hna lai?
An kut chungin ka chuah law
hi chiandeih hna kut chung hin
ka nunnak khamh ko.
18Cun mizapi pumhnak ah
kan lawmh lai i
mizapi hmaiah cun
kan thangṭhat lai.
19Khi milihchim hna, ka ral hna khi,
ka sungh ruangah an di
riamhter hna hlah;
sullam um loin a ka huami hna khi
ka ngaihchiatnak an hmuh ruangah
mit diriam in umter hna hlah.
20Hawikom bantukin bia an chim lo,
daihnak a duhmi hna kha
lih a phunphun an puh lehlam hna.
21Annih nih an au i, "Na tuahmi kha
kan hmuh," an ti.
22Sihmanhsehlaw BAWIPA, nangmah nih
hihi cu na hmuh cangmi a si.
Cucaah dai tein um hlah.
23BAWIPA, i hlau law ka chanh tuah;
ka Pathian, tho law ka bia
ka chimpiak tuah.
24BAWIPA, nang cu na ding,
cucaah misual lo ka si kha
ka thanh piak tuah;
ka Pathian, ka ral cu ka cungah
diriam in umter hna hlah.
25"A cungah tlung seh, ti
kan duhmi te kha a cungah
a tlung cang," titer hna hlah.
"Amah cu kan tei diam cang."
titer hna hlah.
26Ka nganfah innak i a di a riammi kha
sung cikcek hna sehlaw
khuaruahhar vansang au in
um hna seh;
amah nakin kan ṭha deuh
aa timi kha
ningzahnak le hmaichiatnak nih
zual hna seh.
27Ka luat caah a lung aa lawmmi cu
lawmhnak in au hna sehlaw,
"BAWIPA cu a lianngan ko,
a sal nih hlawhtlinnak a hmuh i
amah cu a lawmhpi," tiah
chim lengmang hna seh.
28Cun na dinnak kha ka thanh lai i
chun nitlak in kan thangṭhat lai.
Hi salm cu vancung Siangpahrang sinah nawlnak thlacamnak a si i amah cu ralbawi ngan le biaceihtu a si; a salpa cu lih phunphun puhnak a tonmi chungin a hun khamhnak, a dirkamhnak ding caah nawlnak biazai a si.[1] Hi biazai cu ṭhen hnih ah ṭhen a si i caang 1-10 tiang hi ṭhen khatnak a si i caang 11-27 hi ṭhen hnihnak a si. Ṭhen khatnak i amah a dotu a ral hna le ṭhen hnihnak i a hun chimmi a dotu a ral hna hi an i khat lo; ṭhen hnihnak a ral hna hi cu hlan i a hawikom kha an si.[2]
Caang khatnak: 'Do ve hna' tiah Pathian a hun nawlmi nih hmanthlak a hun langhtermi cu ralram i ral an i tuknak kha a si (Biaceihtu 11:25). Cucaah cun caang khatnak in caang thumnak tiang hi ralkap bia kalning a si i Pathian cu a ralbawi ngan a si kha aa bochan (cf. Ex. 15:3; Deut. 32:41ff) i ṭah bu in bawmh a halnak a si.[3]
Caang hnihnak: Na phaw (Slm. 3:3) le ral thuam a hun timi ahhin ralthuam cu phaw nakin a ngan deuh i a hmanthlak cu Goliah nih a rak hmanmi ahhin a lang khun (1 Sam. 17:7, 41). Hi ralthuam hi a kamh (frame) hi thing a si i saphaw in an tuam. Thir in sermi hi cu a tlawm ngaingai (cf. 1 Saing. 10:16ff). Cu phaw le ralthuam he cun Pathian cu thuamh a fial i amah bawmh ding ah dir (Slm 3:7) a fial.[4]
Caang thumnak le caang linak: Na fei le na hreitlung (javelin) in do hna tiah Bawipa cu bawmh a hal. Zeitintiah Bawipa cu a cer zukmak mi a fei in ral a doh piaktu kha a si (Hab. 3:11; Slm. 6:3).[5] Bawipa cu a Khamhtu a si kha a hun hngalh. Hika i khamhtu a ti tikah harnak chungin khamh vial lawng kha a chim duhmi si loin pumsa he thlarau he khamhnak (salvation) kha a chim duhmi a si (Ex. 14:13). Cuticun a nunnak a kawlmi nih khan ninzahnak hmu hna seh a ti i a sullam cu ral sung hna seh tinak a si (cf. Slm. 127:5). Hi ral vialte hi hnu ah i khirh dih hna seh (cf. Isa. 41:11; 42:17).[6]
Caang nga le caang ruknak: Pathian bawmhnak thawngin amah a dotu hna nih Pathian cu an ton ve lai i zei he dah an i lawh lai tiah cun an lam cu a mui lai i a naal ngaingai lai; Pathian vancungmi nih a dawi hna lai. Thli nih a choihmi capawl bantuk an si lai a ti.[7] Capawl nih a hun langhtermi cu bawmtu ngei lo tinak le santlaihnak zeihmanh a ngei lo ti hi a si. Pathian vancungmi nih a dawi ning hna kha capawl cu thil nih a choih hna bantuk he khan aa lo a ti (Slm. 104:4).[8]
Caang sarih le caang riatnak: A ral hna nih hin a cungah thilṭhalo kha a thlithup tein an tuah. Langhngan in a cungah thilṭhalo kha tuah ngam lo in ui fir bang a thlithup in amah cu rap in foih an zalh i a kehleng phelh an timh. Hika ahhin amah foihnak caah rap a si pek ah khor i tlakter a si pek ah a chim duhmi aa khat (Slm. 7:15). A biafang umtuning le a holh umtuning ahcun: "annih nih ka thlarau kha khur i phuum awk ah an i tim" ti in a um. Asinain rawhralnak cu anmah sintu ah khan an i hngalh lo karlak ah a run phan diam ai! A hlankan tein amah rawhralnak i khua an khaanmi hi a sining hun kherhlai tikah biaceihnak i tazacuai phun khi a si i asinain anmah lila an rap ahcun an i foih ko (Slm 27:12).[9]
Caang kuanak le caang hranak: Cuticun Salm caṭialtu nih Pathian cung i aa lawmhnak, amah thangṭhat ding in bia aa kamnak kha ka hun rel khawh. Michambau le sifaakmi hna kha mifir le damiah kut in a chanh hna i anmah lei ṭang in a dirnak kha kan hun rel khawh.[10] Ka nunnak i lawm tuah tiah caang kuanak ahhin Pathian cu a thangṭhat zeitintiah Pathian nih a khamhnak kongah khan aa lawmhnak cu a si i cucu a teinak a si. Caang hranak i ka lungthin dihlak in tiah a hun chimmi hi a holh umtuning ahcun ka ruh vialte nih chim hna seh: "Nangmah bantuk ahohmanh an um lo" ti in fian khawh a si (Slm 31:10; 51:8; Ex. 15:11; Mik. 7:18). Hika i a dermi le a chambaumi, a si a faakmi timi hi pumsa lei i a si a faak taktakmi kha a chim duhmi a si (Deut. 15:7ff; 1 Sam. 2:8; Slm 112:9; 113:7; 132:15) i bawmhnak a herh taktakmi an si (Slm 12:5; 140:12). Cun hika i a si a faakmi le a chambaumi tiah a timi hna hi Pathian a ṭihzahmi hna (Slm 69:33) zong an si i annih cu Pathian taa an si i a tlangpi cu Pathian sal le an si.[11]
Caang hleikhat in hleili tiang: A hlan i a hawi a simi nih khan atu ahcun faktuk in lih an puh, sual an phawt. A ngaingai ti ahcun anih nih cun a fakmi ngaihchiatnak an ton lio ah a rak hnemh hna. Buri i khuh (ngaihchiatnak thuam) i ngaihchiatnak langhter hi midang ca i intuarpinak a langhnak pakhat a si (Slm 30:11); cun rawlulh hi lungthin lei i ṭhumhnak pakhat a si (Isa. 58:3,5; Slm. 69:10). Amah a dotu a ral hna cu a hawi le a unau bantukin dong lo in thla a cam piak hna, a lu aa khun i a nu nih a thih taak i a ṭapmi bantukin a ṭahpi hna i a hnemh hna.[12]
Caang hleinganak le hleiruknak: Harnak a ti tikah a kehleng a phelh khomi harnak phun ahon ton tikah a ral hna cu an i lawm. Hika i harnak a timi hi kawlholh cun kanciama timi phun khi a si i vanhiat vanṭhatnak phun nih a hun mersan tik ah an nih sawh ti bantuk khi a sullam cu a si. A nun kha zeng lak in an tuah, nihchuak ah an saih i khual nih an neeknak kha a hun langhtermi cu a si.[13]Dawtnak thinlung a ngei bak lomi bantukin an hacang an rialhnawh i an nisawh.[14]
Caang hleisarihnak: Pathian nih a hun khamhnak ding caah a nawl i chiahdeih no hna nih an hronak chungin Pathian nih a hun runnak ding caah auhnak aw a si.[15] Zoh sawsawh ti hna hlah a ti. Hika i chiandeih timi hi Pathian a ṭihzah lomi hna tinak zong a si (Slm 58:6) i Arabic holh cun zum lotu hna tinak zong a si ve.[16]
Caang hleiriatnak: Hi cang hin a bia a hun fun i a hrumainak a ṭahnak aw khan Pathian cu kan thangṭhat lai tiah bia a hun i kam. Keimah he nangmah an bia vemi hna he tiah velngeihnak in na ka khamhnak cu lunglawmhnak in ka thanh lai a ti (Slm 18:49); mizapi hmai ah kan thangṭhat lai a ti i hihi Biakinn chung i a rak i pummi hna dihlak hmai ah tinak he a sullam aa khatmi a si. Hika i mizapi tiah hun timi a biafang umtuning ahhin nihin i khrihfabu kan timi he hin a sullam aa naih ngaingai (Slm. 89:5).[17]
Caang hleikua in kulkhatnak tiang: Caang hlei kua in kul le riat tiang hi Pathian nih a sal hna an ngandamnak le thluachuah an hmuhnak ding ca i aa lawmhnak a si. Hi caang hna zong ahhin salm caṭialtu pa i a ral hna cu zeitluk in dah an ṭhat lo, an chiatkhat ti le an zer ti kha a hun langhter ṭhan; caang 22-26 zong ah an tuahsernak a ṭhat lo ning kha a hun nolh rih.[18] Caang kulnak le bang ah cun daihnak kong chim an duh lo a ti; ral bantukin an cawlcang (cf. Slm 28:3; Jer. 9:10). An ka an i aan i anih cu an nihsawh, lih an puh; amah dolh lai mi ko khi an lo (Isa. 57:4; cf. 5:14). Amah cu a sual hrimhirm ko tiah an ti tik ah 'kan mit hrimhrim in kan hmuh' tiah tehte phun in an dir i hihi biaceihnak zung i bia an ceihning kha a si. Ralṭha ngai in an puhnak bia a si.[19]
Caang kul le caang hnih le caang thumnak: Pathian cu a caah ahmaanmi tehte a si nakhnga a hun nawlnak a si. Zei paoh a hmu dihtu Pathian nih misual lo a si kha tehte khaan piak a duh i Pathian cu daite in um sawh hlah tiah a nawl (cf. Slm 28:1). Israelmi ruahnak ahhin Pathian nih a hlaatmi hna cu harnak phunkip an tong tawn tiah an zumh caah hika ahhin Pathian cu ka hlaat sawh hlah tiah a nawlnak hi a si (cf. Slm 22:11).[20] David nih hin Pathian nih hringtu Pa nih a fa le a zohkhenh hgna bantukin a zohkhenhnak hna cungah lunghmuihnak a ngei i Bawipa cu daite in um hlah, ka hlaat hlah law, i hlau law biachim tuah ti kha bochannak he a nawl. Zeitintiah amah cu thukpi in a lung a pemmi cu Pathian nih harnak a tongmi hna cu an zawn a ruah hna ti kha a si. Hi nih a kan cawnpiakmi cu Pathian nih a kan zohkhenhnak hi kan thinlung chungah bia a chim hmasat i kan duhnak vialte zong kha amah nih a kan uk piak awk a si ti hi a si.[21]
Caang kul le caang li le kul le nga nak: Bawipa nang cu a dingmi na si i ka cungah bia ceih ko, na dinnak kha langhter ko (Slm 72:2) tiah a hun nawl (cf. Slm. 5:8).[22] A ral hna nih a cung i diriam in an um nakhnga lo, bia ka ceih tiah a hun nawl i hika ahhin ‘ka dinnak ning in’ bia ka ceih tiah a ummi zawn ah Baibal thiamsang cheukhat nih cun an telh duh tuk tawn lo. A ral nih an lungchung i amah cu kan hrawh khawh dihcang, kan dolh khawh dih cang tiah diriam in um hna hlah seh ti kha a hun dirpimi cu a si (cf. Slm 27:3; 33:19; 124:3; Phut. 1:12; Jer. 30:16; Ṭah, 2:16).[23]
Caang kul le caang ruk in caang kul le riat tiang: Salm caṭialtu i a ral hna kha ningzahnak le hmaichiatnak kha tong ko hna seh tiah a hun ti tik ah caang linak i a chim cangmi kha aw-kir bantukin a hun nolhnak kan hmuh (cf. Slm. 40:14; 70:2).[24] Biaceihnak i teinak le luatnak a hmuhmi cungah a lawmhpi mi hna cu lawmhnak in au hna seh tiah a hun chim. Salm innpi chung luhnak tawhfang pakhat cu ‘lawmhnak’ hi a si i hika i lawmhnak a timi hi cu bantuk lawmhnak phun cu a si.[25]Cuticun Salm catialtu nih biatlang a hun kawmmi cu Bawipa a dinnak (cf. Slm. 31:1; 119:40) kha a si i cu dinnak cu hnonmi le lamhchihmi hna caah ding te in biaceihpiaknak phun kha a si i cucaah Pathian nih a khamhnak cungah lawmhnak in mizapi sinah tehte a khaannak cu a si.[26]
[1] NIV Study Bible, 822.
[2] Oesterley, 215.
[3] Anderson, 276.
[4] Ibid. Pathian hrimhrim hi a phaw a si kha salm caṭialtu nih aa bochan (Slm. 3:3; 7:10; 18:2,30; 28:7; 33:20; 59:11; 84:9,11; 89:18; 115:9-11; 119:114; 144:2); NIV Study Bible, 823 ah zoh.
[5] NIV Study Bible , 823.
[6] Anderson, 277.
[7] Broyles, 170. Capawl timi hmanthlak bia sullam cu santlaihnak a ngei lo tinak a si (Slm. 1:4).
[8] Anderson, 278.
[9] Anderson, 278. Hika i rawhralnak a timi le khur thukpi i tlak hi an sullam aa khat. Zeitlukin a ral nih fak in doh hna hmanh sehlaw Pathian khamhnak a ngan deuh zia kha hi caang ahhin kan rel khawh mi cu a si; NIV Study Bible, 823.
[10] Broyles, 171.
[11] Anderson, 279.
[12] Oesterley, 218.
[13] Anderson, 282.
[14] Oesterley, 218
[15] Ibid.
[16] Anderson, 28-283.
[17] Ibid.
[18] Oesterley, 218.
[19] Anderson, 283-284.
[20] Ibid.
[21] Calvin, 185.
[22] NIBC, 580.
[23] Anderson, 284-285.
[24] Ibid.
[25] Broyles, 172.
[26] Anderson, 285.
Credit: Rev. Dr. Lal Pek Lian Facebook
(Amah (Rev. Dr. Lal Pek Lian @ Church Pastor, IBC) nih Salm Hrilhfiah a kan ṭialpiak cuahmah lio ah zapi rel khawh ding in a post mi chung in tår chinmi a si.)
EmoticonEmoticon